અપરાજિતા
સાંજે લગભગ પાંચેક વાગ્યાને આશરે શૈલેષ કૉર્ટેથી છૂટીને પોતાની ઓફિસે પહોંચ્યો. અરધો-એક કલાક થયૉ હશે ત્યાં એમની ચેંબરના દરવાજે એક યુવાન સ્ત્રીએ અંદર આવવાની મંજૂરી માંગી. શૈલેષે પરવાનગી આપતા એ મહિલા કચેરી ખંડમાં પ્રવેશી અને બોલી, "નમસ્તે સર, હું મીસ.પૂનમ.મારા કેટલાક મુંઝવતા પ્રશ્નોના ઉકેલ માટે આપની સલાહ અને મદદની જરૂર હોય હું અહીં આવું છું. I think I have not disturbed you," "ઓહ, નો.બોલો હું આપની શું મદદ કરી શકું?" એક હળવા સ્મિત સાથે શૈલેષે ખુરશી પર બેસવા હાથથી ઇશારો કર્યો . "સર,હું જાણું છું કે આપનો સમય અતિ કિંમતી છે છતાં મારી મુંઝવણ બતાવતા પહેલા થોડી પૂર્વભૂમિકા આપવી જરૂરી છે," પૂનમે વિવેક દર્શાવતા પોતાની વાત શરુ કરી.
સર, બે વર્ષ પહેલાં મારા માતુશ્રીનું કોરોના કારણે નિધન થયું હતું, ત્યારથી પિતાજીની માનસિક અસ્વસ્થતાને કારણે એની જીવનપર્યંત સેવા કરવા મેં અવિવાહિત રહેવું પસંદ કર્યું.પિતાજીની નજીવી આવકમાંથી ઘરનું વ્યવસ્થિત સંચાલન મુશ્કેલ હોય, મેં અહીંની કે.એન, ઇન્ટરનેશનલ કંપનીમાં નોકરી શરુ કરી.આ કંપની મૂળ ચંદીગઢ અને મુંબઈ ખાતે કાર્યરત છે, અને કંપનીની હેડ ઓફિસ પણ મુંબઈ જ હતી પરંતુ કંપનીના માલિક હવે કાયમ માટે અહીં સ્થિર થતાં કંપનીની વહીવટી કચેરી અત્રે ફેરવી નાખી મને પોતાના અંગત સચિવ તરીકે નિમણુંક આપી. શરૂ શરૂમાં તો સાહેબ ઘણા લાગણીશીલ, પ્રેમાળ અને વડીલ માર્ગદર્શક તરીકેનો મારી સાથે વ્યવહાર કરતા હતા, પણ છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી એની વાણી, વ્યવહાર અને વર્તન શંકાસ્પદ જણાતા મેં સાવચેતી વધારી દીધી હતી.
ગયા મહિને અમારી કંપનીની બન્ને શહેરના પદાધિકારીઓની જનરલબોડીની મિટિંગ હતી.અંગત સચિવ તરીકે મારે પણ ઉપસ્થિત રહેવું ફરજીયાત હતું. મિટિંગ રાત્રીના મોડે સુધી ચાલી. મિટિંગ પુરી થયા બાદ સાહેબ અને હું બન્ને એકલાજ ઓફિસમાં હતા, હું નીકળવાની તૈયારીમાં જ હતી એ દરમ્યાન સાહેબે મને પોતાના બાહુપાશમાં જકડી લઇ,કચેરીમાં જ મારી સાથે દુષ્કૃત્ય કર્યું. એટલું જ નહિ પણ એનો પોતાના મોબાઈલમાં વિડીયો ઉતારી મને એ સૂચના સાથે મોકલ્યો કે જો આ વાતની ક્યાંય જાહેરાત થશે તો હું આ વિડીયો સોશ્યલ મીડિયા ઉપર વહેતો મૂકીશ, સાથોસાથ જીવની પણ સલામતી નથી. એ રાત મારા માટે કાળરાત્રી બની ગઈ. વૃદ્ધ અશક્ત પિતાને હું વાત પણ ન કરી શકું અને મારુ દર્દ પણ છુપાવી ન શકું." આટલું બોલતાં પૂનમની આંખમાંથી આંસુ ટપકવા માંડ્યા.
રડતી આંખે પૂનમે પોતાની કરૂણ કથની આગળ વધારતા કહ્યું "હવે શું કરવું એ વિચારવા મેં રજા મૂકી આરામ કરવા વિચાર્યું. એ દરમ્યાન મારી તબિયત લથડતા મેં સ્થાનિક મહિલા તબીબનો સંપર્ક કર્યો.એમના નિદાન મુજબ હું ગર્ભાધાન કરી ચુકી હતી.મારી માથે આભ ફાટ્યું, સાહેબ.
મહિલા તબીબના તબીબી અભિપ્રાય વિષે જયારે મેં મારા બોસને જાણ કરી ત્યારે એમણે મને ગર્ભપાતની સલાહ આપી.સમાજ અને આબરૂની બીકે મારી પાસે અન્ય કોઈ વિકલ્પ ન હોય,એ જ મહિલા તબીબ પાસે ગર્ભપાત કરાવ્યો, તબીબી નિયમ પ્રમાણે કોઈ શસ્ત્ર ક્રિયા કરતા પહેલા લેવાતા ડેક્લેરેશન ફોર્મમાં સાહેબે વાલી તરીકે પોતાની સહી પણ કરી અને આમ શસ્ત્રક્રિયા પાર પાડી.પૈસા માટે જાત વેચીને કમાણી કરવી અને વારંવાર શિકારી કુતરાના શિકાર બનવું મને વ્યાજબી ન લાગતાં મેં બીજે જ દિવસે મારુ રાજીનામુ મોકલી દઈ હું નોકરીમાંથી છૂટી થઇ ગઈ.આ બધી વસ્તુના મારી પાસે દસ્તાવેજી પુરાવા છે.હવે આ બાબતે હું આપની કાનૂની સહાય મેળવવા આવી છું
"સતત રડવાથી થયેલ લાલ આંખોમાંથી હજુ આંસુ ટપકતા હતા.અબળાના ગુલાબી ગાલ શરમના માર્યા શ્યામ થઇ જતા પૂનમ અમાસમાં ફેરવાઈ ગઈ.એક અબળાની મજબુરીનો ગેરલાભ વર્ણવતી હૃદય દ્રાવક કથા સાંભળતા શૈલેષની પાંપણ ભીંજાણી. શૈલેષે થોડીવાર વિચાર કર્યા બાદ કહ્યું "તમારી સમસ્યાના સમાધાન માટે બે રસ્તા છે.પહેલું. શું તમે તમારા બોસના કરેલ દુષ્કર્મનું આર્થિક વળતર મેળવી એને માફ કરી દઇ સમાધાન કરવા ઈચ્છો છો ? કે બીજું, તમે એની હેવાનિયતનો શિકાર બન્યા પછી કાનૂની જંગ ખેલી અદાલત પાસે ન્યાય માંગવા ઈચ્છો છો ?
હેવાનિયતનું વળતર ? કૌમાર્યભંગ કરનારને માફી અને સમાધાન ? સાહેબ,એ સ્વપ્ને પણ ન વિચારી શકાય. એ સમયે મને શું ખબર કે આ હવસખોર માલિક મારી બુદ્ધિ,આવડત અને હોશિયારીનો પગાર નહિ પણ મારી સુંદરતા અને કૌમાર્યની ફી આપે છે. હું એવું ઈચ્છું છું કે મને અદાલત તરફથી એવો સજ્જડ ન્યાય મળે કે સમાજમાં આવા જંગલી બિલાડાઓ દ્વારા અવારનવાર છાને ખૂણે પીંખાતી આવતી ભોળી, નિર્દોષ કબુતરીઓ માટે સમાજમાં એક ઉદાહરણ સ્થાપિત થાય હું કોઈ પણ ભોગે ન્યાય મેળવવા ઈચ્છું છું." આક્રોશથી બોલતા પૂનમના રુવાડા ઉભા થઇ ગયા.
"હું પણ એવું જ ઈચ્છું છું કે કહેવાતા સજ્જન અને મોટા માણસોના દંભને હિંમતથી પર્દાફાશ નહિ કરીયે ત્યાં સુધી આવા નરપિશાચો આવતા દિવસોમાં ઘેર ઘેર ફરી વળશે. તમે એક કામ કરો. તમારા નજીકના પોલીસ સ્ટેશને જઈ પોલીસ અધિકારીનો રૂબરૂ સંપર્ક સાધી ફરિયાદ નોંધાવો. એમની સલાહ અને જરૂરિયાત મુજબના આધાર-પુરાવા તથા અન્ય જરૂરી માહિતી પુરી પાડી એફ.આઈ.આર.નોંધાવી એની નકલ મેળવી લ્યો, ત્યાર પછીની કાર્યવાહી હું આગળ વધારીશ." શૈલેષે આશ્વાશન સાથે માર્ગદર્શન આપતા પૂછ્યું "By the way, તમારા એ બોસનું નામ શું છે ? એના અંગત જીવન કે પૂર્વજીવન વિશેની તમને કોઈ વિશેષ માહિતી છે ?
"સર,એના પુરા નામની તો ખબર નથી પણ લોકો એને કૈલાસ નાથના નામથી ઓળખે છે. થોડા વર્ષો પહેલાં એમના પત્ની પ્રથમ પ્રસુતિ દરમ્યાન અવસાન પામ્યા છે તેઓ નિઃસંતાન છે. એના ભૂતકાળ વિષે એના કેટલાક સમકાલીન વિદ્યાર્થીઓ કે જે અમારે ત્યાં હાલ વરિષ્ઠ અધિકારી છે તેઓમાં એવો ગણગણાટ છે કે સર પોતાની યુવાનિમાથી જ રંગીન મિજાજના છે. આજથી ત્રીસ વર્ષ પહેલાં પોતાના અભ્યાસકાળ દરમ્યાન એની કામવાળી સાથે બળજબરીથી સબંધ બાંધી ગર્ભસ્થ કરી દીધા બાદ પોલીસ ફરિયાદ અને કાનૂની પકડની બીકે તેઓ ભાગીને મુંબઈ સ્થિર થયા હતા અને પછીથી ત્યાં જ ધંધો જમાવ્યો. જો કે આ વાતને આજસુધી કોઈ આધાર-પુરાવા સાથેનું સમર્થન મળ્યું નથી એમ પણ કહેવાય છે કે એ સમયે તેઓ રાજકીય કાર્યકર હોય એના આવા કૃત્યનો ઢાંકપિછોડો કરવામાં તત્કાલીન રાજકીય નેતાઓનો પણ હાથ હતો."
"તમે હવે ચિંતા ન કરો, આટલી માહિતી પૂરતી છે બાકીની વિગત માટે હું મારી ખાનગી એજન્સીને કામે લગાડી હકીકતના મૂળ સુધી પહોંચી સત્યતા ચકાશી એની કરમકુંડળીનો પર્દાફાશ કરીશ" કહી શૈલેષે આશ્વાસન આપ્યું.
"સર, આપની અંદાજીત ફી. ?" સંકોચ સાથે પૂનમે પૂછ્યું.
શૈલેષે પોતાનો જમણો હાથ પૂનમના માથા ઉપર મુકતા કહ્યું "બહેન, આ કેસની હું કંઈ પણ ફી નહીં લઉ એટલું જ નહિ પણ આ ઉદ્યોગપતિ રોડપતિ બની જિંદગીભર જેલની ચક્કી પીસતો થઇ અને નરપિશાચ નરકંકાલમાં નહિ બદલાય ત્યાં સુધી હું જંપીશ નહી" બોલતા વકીલ શૈલેષની ખુન્નસ ભરી આંખ ઉપર લોહી ચડી આવ્યું.
********
ન્યાયમૂર્તિ ધનંજયનો કોર્ટરૂમ ખીચોખીચ ભરેલો હતો.ત્રણ ત્રણ મહિનાથી ચાલતા જે ચકચારી કેસના ચુકાદાની કાગડોળે રાહ જોવાતી હતી એનો આજે આખરી ચુકાદો આવવાનો હતો. રાજ્યના ટોચના કાનૂનવિદ્દ અગ્રગણ્ય ધારાશાસ્ત્રીઓની ફોજ સામે એકલપંડો લવરમુછીયો શૈલેષ નિશ્ચિત હારી જશે એવી ગણતરીથી શહેરમાં એ બાબતે સટ્ટો ખેલાતો હતો. અદાલતની કાર્યવાહી શરુ કરતાં જજ સાહેબ ધનંજયે કેસનો ચુકાદો આપતા કહ્યું. "બન્ને પક્ષોની દલીલ તથા તમામ સાંયોગિક પુરાવાઓને લક્ષ્યમાં લેતાં આરોપી ગુન્હેગાર સાબિત થાય છે, તેમ છતાં પોતાના બચાવ માટે જો સફાઈ રજુ કરવા માંગતા હોય તો અદાલત તેને છેલ્લી તક આપે છે"
શૈલેષની દલીલ સાંભળી હતપ્રભ થઇ ગયેલ જજ સાહેબ સુન્ન થઇ ગયા.થોડીવાર રહીને બોલ્યા," આજથી ત્રીસ વર્ષ જૂની ઘટનાનો ન્યાય આપવા માટે અનેક કાનૂની ગૂંચ હોવા સબબ તમારી દલીલને તમારી ફરિયાદ રૂપે ન લેતા ચાલુ કેસના સાક્ષી તરીકે ગ્રાહ્ય રાખવામાં આવી અદાલત વકીલ શૈલેષ કુમાર તથા આરોપી કૈલાસનાથના D.N.A.નું સરકારી લેબોરેટરીમાં પરીક્ષણ કરાવી તેનો રિપોર્ટ અઠવાડિયામાં અદાલતમાં પેશ કરવામાં આવે તેવો હુકમ કરે છે. આ પરીક્ષણથી જો ગુન્હો સાબિત થાય તો ભૂતકાળમાં ન્યાયથી વંચિત અબળાનો કિસ્સો સમાજ માટે દર્દનાક અને શરમ જનક છે.સમાજમાં ભૂંડ વધતા જાય છે ત્યારે ગાયો મરતી જાય છે. જ્યાં સુધી એને ન્યાય નહિ મળે ત્યાંસુધી ન્યાયિક પ્રક્રિયા અધૂરી લેખાશે.અદાલતની આજની કાર્યવાહી પુરી જાહેર કરવામાં આવે છે."
**********
અઠવાડિયા પછી.સરકારી લેબોરેટરીના ટેકનિશ્યને વકીલ શૈલેષ તથા આરોપી કૈલાસનાથનો D.N.A.રિપોર્ટ તથા બન્નેના બ્લડ ગ્રુપનો સીલબંધ રિપોર્ટ અદાલતમાં રજુ કરતાં જજ સાહેબે ધ્યાનપૂર્વક વાંચી પોતાનો ફેંસલો આપતા માર્મિક હાસ્ય સાથે કટાક્ષ કરતા કહ્યું કે "બચાવ પક્ષની એવી દલીલ છે કે આરોપી ઉદ્યોગપતિ હોય ઉત્પાદન ક્ષેત્રે તેનો મહત્વનો ફાળો છે હું એ બાબતે એટલું ઉમેરું છું કે " આ D.N.A.રિપોર્ટ તપાસતા એવું માલુમ પડે છે કે આરોપી વિદ્યાર્થી કાળથી જ ઉત્પાદન ક્ષેત્રે કાર્યરત રહ્યા છે" ખીચોખીચ ભરેલા કોર્ટ રૂમમાં ખડખડાટ હાસ્યનું મોજું ફેલાઈ ગયું.બચાવપક્ષે ટોચના ધારાશાસ્ત્રીઓ શરમથી નીચું માથું કરી ઉભા રહ્યા.
ચારસો બાવન પાનાના ચુકાદાનો સારાંશ જણાવતા જજ સાહેબ બોલ્યા "બન્ને પક્ષોની દલીલ અને તમામ સાંયોગિક પુરાવાને ધ્યાને લેતા અદાલત આ કેસને "રેરેસ્ટ ઓફ ઘી રેર" ગણી, આરોપીને ભારતીય દંડ સંહિતાની ધારા 376 હેઠળ ગુન્હેગાર ઠરાવવામાં આવે છે તેથી એને ફાંસી દ્વારા મૃત્યુદંડની સજા ફટકારવામાં આવે છે.સાથોસાથ ગુન્હેગારના ત્રીસ વર્ષ પહેલાના જધન્ય અપરાધ અને એ અંગેના સંયોગીક પુરાવાને આધારે અદાલત ફરિયાદી પક્ષના વકીલ શૈલેષ કુમારને ગુન્હેગારનો અનૌરસ પુત્ર ઠરાવી એકમાત્ર અધિકૃત કાનૂની વારસદાર તરીકે ગુન્હેગારની મુંબઈ,ચંદીગઢ તથા અમદાવાદની ફેક્ટરી ઉપરાંત તમામ સ્થાવર જંગમ મિલ્કતનો વારસદાર જાહેર કરે છે. ગુન્હેગાર જો આ ન્યાયથી સંતુષ્ઠ ન હોય તો ઉચ્ચ ન્યાયાલયમાં અપીલ કરી શકે છે જે માટે તેને એક મહિનાની મહેતલ આપવામાં આવે છે." અદાલત એ પણ સખેદ નોંધે છે કે દેશના ગરીબો અને અશિક્ષિત લોકો માટે શિક્ષણ,આરોગ્યલક્ષી સારવાર/સુવિધા અને ન્યાય આકાશ કુસુમવત છે. આ ચુકાદો એક અભૂતપૂર્વ ચુકાદો ગણાશે. લાચાર અને નિર્દોષ અપરાને સંદર્ભે ગરીબી, બેબસતા અને નિરક્ષરતાને ત્રિભેટે મૃત્યુને વરેલી લાચાર યુવતીને આકસ્મિક રીતે એક બીજા કેઈસના ચુકાદા સમયે કલ્પનામાં ન આવે એવી રીતે આજે ત્રીસ વર્ષે ન્યાય મળતા અપરાની આ જીત છે તેથી આ ઐતિહાસિક ચુકાદા પછી સમાજમાં દિવંગત અપરા અપરા તરીકે નહિ પણ અપરાજિતા તરીકે ઓળખાશે."
ચુકાદો પૂરો થયા પછી ન્યાયમૂર્તિએ પોતાની કલમ ટેબલ ઉપર પછાડી કલમની ટાંક તોડી નાખી.અદાલત બરખાસ્ત જાહેર કરી .
*******
આ કેસ પૂરો થયે લગભગ પંદરેક દિવસ થયા હશે એ દરમ્યાનમાં એક દિવસ અચાનક ફરિયાદી પક્ષના વકીલ શૈલેષ ઉપર એક ફોન આવ્યો. ફોન હાથમાં લેતાં સામેથી અવાજ આવ્યો," હેલ્લો શૈલેષ ? હું જજ ધનંજય કુમાર બોલું છું," શૈલેષે જવાબ દેતા કહ્યું " જી સર, હું શૈલેષ બોલું છું ફરમાવો "
"શૈલેષ, સામાન્ય રીતે ન્યાયિક પ્રક્રિયા સાથે જોડાયેલ કોઈ પણ વ્યક્તિને હું ફોન કરતો નથી કે ઘેર પણ બોલાવતો નથી પણ આજે તારું એક જરૂરી કામ હોય સાંજે તું ઘેર આવી શકીશ ? જજ સાહેબે પૂછ્યું.
"સર, પૂછવાનું હોય જ નહીંને હું લગભગ સાતેક વાગ્યે આપને બંગલે આવી પહોંચીશ આપ મારી રાહ જોજો "
એ દિવસે સાંજે શૈલેષ, જજ ધનંજયને ઘેર પહોંચ્યો. જજ સાહેબે મીસ પૂનમનો કેસ જીતી જવા બદલ અભિનંદન આપતા મૂળ વાતની શરૂઆત કરી " શૈલેષ, મારો પુત્ર આકાશ, મુંબઈથી પ્રોડક્શન એન્જીયરીંગનું ભણી વધુ અભ્યાસ અર્થે અમેરિકા ગયો હતો જે પોતાનો અભ્યાસ પૂરો કરી આવતે અઠવાડિયે પરત આવે છે, મારુ એવું વિચારવું છે કે તારી અસીલ મિસ.પૂનમ શુશીલ, શિક્ષિત, સંસ્કારી અને જવાબદાર સ્ત્રી છે, કમનસીબે પોતે સંજોગોનો શિકાર બની ગઈ એ એક અલગ વાત છે પણ હું એને મારા પુત્ર આકાશ સાથે પરણાવી પુત્રવધૂ બનાવવા ઈચ્છું છું અત્યાર સુધી તેં પૂનમના હિતેચ્છુ અને વાલીની ભૂમિકા ભજવી એને ન્યાય અપાવ્યો હોય, હું ધારું છું ત્યાં સુધી એ તારી દરખાસ્ત સહર્ષ સ્વીકારશે, એ બાબતે તું કેટલો ઉપયોગી થઇ શકે એમ છો ?" શૈલેષે જવાબ આપતા કહ્યું, સર,આપનો વિચાર ઉમદા છે,મીઠું હાસ્ય વેરતા કહ્યું "આમેય પૂનમ તો આકાશે જ શોભે ને" ? હું અહીંથી જ એને ફોન કરીને બોલાવી લઉ છું એને રૂબરૂ જોવા સાંભળવાની તક પણ આપને મળશે "
શૈલેષે પૂનમને ફોન કરી જજ સાહેબને બંગલે રૂબરૂ બોલાવી,બન્ને વચ્ચે વાત કરાવી, પૂનમ આ દરખાસ્તથી ખુશ થઇ તરત જ સંમતિ આપી દીધી. એ સમયે જ ગોળ-ધાણા ખાઈ બધા છુટા પડ્યા. તારીખ 13 જૂનના રોજ આકાશ-પૂનમના લગ્ન નક્કી થયા. જજ સાહેબ ધનંજયે ધામે ધૂમે પુત્રના લગ્ન ઉજવ્યા એ સમયે શૈલેષ પણ હાજર રહી એક મોટું કવર પૂનમને લગ્નની ભેટ સ્વરૂપે આપતા જજ સાહેબને કહ્યું, " મેં જયારે પૂનમનો કેસ હાથમાં લીધો ત્યારે અમારી પહેલી જ મુલાકાતે મેં એને બહેન કહી હતી, આજે એના ભાઈ તરીકે મારે મામેરું કરવી મારી ફરજ બનતી હોય, કૈલાસનાથના અનૌરસ પુત્ર તરીકે મને જે મિલ્કત વારસામાં મળી છે એ તમામ સ્થાવર જંગમ મિલ્કત હું બહેન પૂનમને નામે કરાવ્યાના આ દસ્તાવેજ લગ્નની ભેટ સ્વરૂપે આપું છું."
યોગાનુયોગ 13 જુન લગ્નના દિવસે પ્રભાતમાં જયારે બળાત્કારી કૈલાસનાથના ગળામાં ફાંસીનો ગાળીયો નખાયો એ જ દિવસે એ જ સમયે પીડિતા પૂનમને આંગણે શરણાઈના સુર રેલાયા.
કૈલાસનાથ સંસારના બંધનોથી મુક્ત કરાયો અને પૂનમ સંસારના બંધનની બેડીથી બંધાણી
********
