નસીબ
" નયન, ઘણા વખતથી એક વાત મારા મનમાં ઘોળાયા કરેછે પણ હું તને કહેતી નથી આજે હવે મને એમ લાગે છે કે હું જે વિચારું છું એ તારા,મારા,અને આપણા ભવિષ્ય માટે વિચારવા જેવી વાત છે એટલે હું કહ્યા વિના રહી શકતી નથી. હું એ પણ જાણું છું કે કદાચ મારી વાત તને ગમશે પ[ણ નહિ પરંતુ ઘરની જવાબદારી, આર્થિક વ્યવસ્થા,અને ભાવિ સંતાનના હિત માટે મેં યૌગ્ય જ વિચાર કર્યો છે " રાત્રીના સમયે પોતાના બેડ રૂમમાં સુતેલા નયનના વાંકડિયા વાળમાં પોતાની આંગળી ફેરવતા નિલીમાએ નયનને કહ્યું. નયને જવાબ આપતા કહ્યું, " હું જાણું છું કે તું વ્યવહારકુશળ અને પરિવારની હિતચિંતક છે અને તેથી તારા સૂચનો સાચા અને સારા જ હોય છે ,બોલ, શું કહેવા માંગે છે ?" "આપણા લગ્નને ચાર વર્ષ વીતી ગયા.ચાર વર્ષથી આપણે અહીં સયુંકત પરિવારમાં રહીએ છીએ, તું ઘરની બધીજ આર્થિક વ્યવસ્થા અને હું બધીજ વ્યવહારિક સાથે પારિવારિક જવાબદારી ઉપાડીએ છીએ.સવારથી સાંજના છ વાગ્યા સુધી ઓફિસ અને ત્યારપછી બા ની દવા, એને વારંવાર દવાખાને લઇ જવા, ડોક્ટરને ઘેર વિઝીટ માટે લઇ આવવા અને બસ આમ દિવસ પુરો. આપણે કોઈ દિવસ મિત્રો સાથે સિનેમા પાર્ટી, કે પ્રવાસ કરી શક્યા ? જો પોણી જિંદગી બીજા માટે જ જીવવાની હોય,તો આપણે આપણી જિંદગી ક્યારે જીવીશું ? અર્ધી જિંદગી આ રીતે વિતાવ્યા પછી આપણું શું? જે ઉંમર અને યુવાની આપણે ભોગવવાની છે એ સુવર્ણકાળને હાથે કરીને વેડફી નાખવાનો ?" કાલ સવારે આપણે સંતાન પ્રાપ્તિ થશે, ત્યારે આપણી રીતે લાડકોડથી એનો ઉછેર કરવો, સંસ્કાર આપવા, એ બધું રૂઢિચુસ્ત સયુંકત કુટુંબમાં શક્ય બનશે ?" નયનની આંખમાં આંખ પરોવતાં નીલિમા ભાવુક બનીને બોલી. "હા, પણ તું કહેવા શું માંગે છે ?" નયને સામો પ્રશ્ન કર્યો . "બસ,એટલું જ કે તું હવે અહીંથી બદલી માંગી લે, આપણે અન્ય શહેરમાં સ્થાયી થઇ આપણી રીતે જીવશું. પરિવારથી સ્થાનિક જુદા રહેવા જવું એ આપણને તથા બા-બાપુજીને પણ સમાજની દ્રષ્ટિએ વ્યાજબી ન લાગે. સ્વતંત્ર રહીને આપણે આપણી રીતે પાંચ પૈસા પણ બચાવી શકશું.એક ધ્યાન રાખજે, બદલી અંગે હાલ બા-બાપુજી પાસે કાંઈ ઉચ્ચારીશ નહિ. સીધો ઓર્ડર આવે ત્યારે જ જાણ કરવી નહીતો સમજાવી શરમાવીને બદલીની અરજી કરતા રોકશે" નિલીમાએ પતિ નયનને સલાહ આપી. પણ... નીલી, આ ઉંમરે બા-બાપુજીનું કોણ? તું જાણે છે કે મમ્મી વર્ષોથી પેરેલીસીસથી પીડાય છે, હું તેઓનું એકમાત્ર સંતાન હોઉં સ્વાભાવિક તેઓની ઢળતી ઉંમરે મારા ટેકાની આશા રહે. એની વૃદ્ધાવસ્થામાં જો આપણે તેને ઉપયોગી ન થઇ શકીએ તો એની કૂખે જન્મ લીધો લાજે તે કંઈ લાંબો વિચાર કર્યો ? નયને જવાબ દેતા કહ્યું." "મને તારા આ જવાબની જ અપેક્ષા હતી.ચાર ચાર વર્ષ શ્રવણ બનીને રહ્યા પછી તમે તમારી ઈચ્છા મુજબની જિંદગી જીવી શક્યા ? અરે, હું પણ અત્યાર સુધી અને આજના દિવસ સુધી રૂઢિચુસ્ત પરિવારમાં એક ચોકઠામાં જ બંધાઈને જીવું છું હવે મારો શ્વાસ રૂંધાય છે.બા-બાપુજીના ભવિષ્યનો વિચાર કરતાં આપણો વર્તમાન અને ભાવિ સંતાનનું ભવિષ્ય બગડે છે એ વિચાર્યું ? આયુષ્યનો કોઈ ભરોસો થોડો છે ? બીજા વીસ વર્ષ પણ તેઓ જીવી જાય એટલે આપણે તો આમને આમ જ ઘરડા થઇ જવાનું ? કાલસવારે આપણે ત્યાં સંતાન જન્મે ત્યારે એનો ઉછેર સિત્તેર વર્ષ જૂની પેઢીની રૂઢિ મુજબ કરવાનો ? દૂર બેઠાં પણ આપણે એની સારસંભાળ લઇ શકીએ છીએ અને જો તેઓને ફાવે તો વાર તહેવારે આપણે ઘેર ક્યાં નથી આવી શકતા.પુરી દીર્ઘદ્રષ્ટિથી ભવિષ્યનો વિચાર કરીને જ મેં કહ્યું છે.પછી તારી ઈચ્છા."આંખમાં આંસુ સાથે નિલીમાએ છેલ્લો પાસો ફેંક્યો. ઈશ્વરની કરામત તો કમાલ છે હો. સ્ત્રી જયારે ધારે ત્યારે ગ્લિસરીનના ઉપયોગ વિના પણ કૃત્રિમ આંસુઓનો ધોધ વરસાવી શકે છે.અને એ રીતે ઓશીકા પર અશ્રુભિષેક કરતાં નીલિમા પડખું ફરી ગઈ.વિધાતાએ દરેકને શ્રાપ આપેલો જ છે, ખાસ કરીને પતિઓને, કે પત્ની સામે કોઈ જ વિદ્યા કામમાં આવતી નથી, મર્દાનગી પણ નહીં, ઝુકવુ જ પડે છે ! અને વિધાતાના એ શ્રાપ મુજબ નયન નીલિમા પાસે પીઘળી ગયો. બાજુના શયનખંડમાં પ્રમોદભાઈ "મહાભારતનું પાત્ર મંથરા" પુસ્તક વાંચી રહ્યા હતા એણે પુત્ર-પુત્રવધૂનો વાર્તાલાપ સાંભળ્યો. મૂછમાં મલક્યા.અને પછી પોતે પણ નિંદ્રાધીન થયા. ****** લગભગ પંદરેક દિવસ થયા હશે. પરિવાર રાત્રિનું ભોજન પતાવી બધા જોડે બેઠા હતા એવામાં નયને વાતની શરૂઆત કરતા કહ્યું , "પપ્પા,આજે મારી બદલીનો ઓર્ડર આવ્યો છે. લગભગ આવતા અઠવાડીએ મને અહીંથી છૂટો કરશે " પ્રમોદભાઈએ ઠંડે કલેજે પૂછ્યું, "ઓફિસના ધારા ધોરણ પ્રમાણે બદલી થઇ છે,કે તે માગી હતી ?" "ના પપ્પા,સામાન્યરીતે અમારે ત્યાં પ્રમોશન વિના બદલી થતી નથી પણ મેં બદલી માંગી હતી. વાત એમ છે કે અહીંની ઓફિસનું વાતાવરણ ઘણું કલુષિત છે. સ્ટાફની અંદરોઅંદર ઈર્ષ્યા, ખટપટ, બોસની ચાપલુસી આ બધાથી હું કંટાળ્યો હતો. બીજો એવો પણ વિચાર આવ્યો કે, મારુ પ્રમોશન હવે નજીક છે જો મને અહીંથી પ્રમોશન મળે તો એ વખતે મારે ફરજીયાત બહાર જવું પડે, જયારે હવે નવી ઓફિસમાંથી પ્રમોશન મળે તો બદલાઈને ફરી અહીં આવવાની તક મળે અને વતનમાંજ પ્રમોશન પછી રહી શકાય એટલે એમ થયું કે અહીં લાંબો સમય રહેવા માટે મારે થોડો સમય બહાર જઈ આવવું ઉચિત છે." બાળકને ફોસલાવતાં હોય એ રીતે નયને વૃદ્ધ પ્રમોદરાયને સમજાવ્યા. "બેટા,તારો વિચાર અને નિર્ણય બંને સારા છે પણ તને એમ નથી લાગતું કે એ અપરિપક્વ છે ? તારી મા ને છેલ્લા ચાર વર્ષથી પેરેલિસિસ છે રસોઈ તો શું પણ પોતાનું દૈનિક કાર્ય કરવામાં પણ તેને તકલીફ પડે છે એવા સંજોગોમાં તારું અહીંથી જવું એને આઘાત રૂપ નીવડશે છતાં તારું ભવિષ્ય સુધરતું હોય તો અમે તો હવે ખર્યું પાન છીએ, અમે કેટલો વખત? તું તારે જા" પ્રમોદરાય હજુ જ્યાં વાક્ય પૂરું કરે છે ત્યાં રસોડામાંથી નીલિમા બહાર આવતા બોલી, "પપ્પાજી, અમે ક્યાં વિદેશ જઈએ છીએ, અહીંથી માત્ર સો કિલોમીટરને અંતરે તો છીએ, અસાધારણ સંજોગોમાં બા અને તમે જયારે પણ જરૂર પડે અમને બોલાવી શકશો અથવા તમે ત્યાં આવી શકશો પણ નાની ઉંમરે મળતા પ્રમોશનની તક જતી થોડી કરાય" પ્રમોદરાય તીક્ષ્ણ બુદ્ધિશાળી,શાંત અને મુત્સદી હતા.તેણે ટૂંકો જવાબ આપ્યો, "વહુ બેટા, તમે સાચા છો કારકિર્દીના ભોગે પરિવારનો પણ કોઈ વિચાર ન કરાય." પ્રમોદરાયે નયન તરફ ફરતા કહ્યું, "બેટા. તને ખબર છે કે તું કોલેજમાં ભણતો હતો ત્યારે તારા અઢારમે વર્ષે મેં તારા નામે જીવનવીમાની પોલિસી લીધી હતી, જેનું વાર્ષિક પ્રિમિયમ માત્ર પાંચ હજાર છે જે નિવૃત્તિ પછી પણ આજસુધી મેં એટલે ભર્યું ,કે તારી નવી નોકરીમાં શરૂઆતમાં ઓછો પગાર હોય તો પણ તું એટલી વાર્ષિક બચત કરી શકે પણ હવે હું વિચારું છું કે તું પૂરતો સમજુ અને વ્યવહારુ થઇ ગયો હોય તારી જવાબદારી તું સંભળી લે. હવે માત્ર છેલ્લા પાંચ જ વર્ષ પ્રીમિયમ ભરવાનું રહે છે એ સમયે તું હજુ વિદ્યાર્થી હોવા કારણે વરસાદારમાં મેં મારુ નામ લખાવ્યું હતું પણ હવે વરસાદારનું નામ બદલાવી તારી પત્નીનું નામ દાખલ કરાવી દેજે એ માટેનું જરૂરી અરજી ફોર્મ હું લઇ આવ્યો છું. હવે આ બધી જવાબદારીમાંથી હું મુક્ત થવા માંગુ છું." પ્રમોદરાય હજુ વાક્ય પૂરું કરે કે તુરત જ નિલીમાએ શરુ કર્યું " પપ્પાજી, એક વાત કહું? નયનના લગ્ન પહેલાં એને નામે તમે ઉતરાવેલ વીમાનું પ્રીમિયમ નયન શા માટે ભરે? તમે ભરેલું પ્રીમિયમ તમારા ખીસ્સેથી નથી ભર્યું, ભરેલું પ્રીમિયમ ઈન્ક્મટેક્ષમાંથી બાદ મળતું હોવા કારણે એ પ્રીમિયમ તો તમે ઈન્ક્મટેક્ષમાંથી બાદ મેળવી જ લીધું છે.પ્રીમિયમ જેટલી રકમનો ટેક્ષ તમે બચાવ્યો છે.તમે નયનની સુરક્ષા માટે નહિ પણ ટેક્ષમાંથી મુક્તિ મેળવવા એને નામે વીમો લીધો હતો.નયનના લગ્ન પહેલા ઉભી કરેલી બધીજ આર્થિક જવાબદારી માટે તમે જવાબદાર છો" નીલિમાની દલીલથી પ્રમોદરાય હતપ્રભ થઇ ગયા.સમસમી ગયા. શું જવાબ દેવો એ ન સુજ્યું. છતાં બોલ્યા,"બેટા, તમારા ગણિત અને હિસાબી જ્ઞાન મટે મને માન છે, હું ચાલીશ વર્ષ ગણિતનો શિક્ષક રહ્યો પણ ન તો મારા કોઈ શિક્ષકે આ જ્ઞાન મને આપ્યું, કે ન કોઈ વિદ્યાર્થીને મેં ભણાવ્યું. સારું,તમે એ રીતે પણ જો પાંચ પૈસા બચાવી શકતા હો, તો પોલિસી પાક્યા સુધી પ્રીમિયમ હું ભરીશ. બસ.? નયન નીચું જોઈ બધું સાંભળ્યા કરતો રહ્યો . બાજુના શયનખંડમાં લકવાથી પીડાતા કોકિલાબેન આ બધું સાંભળતા હતા.આંખમાં આંસુ સાથે કચવાતા મને બોલ્યા,"આજ ચાર ચાર વર્ષથી લકવાથી પીડાઉં છું,તમે જુઓ છો કે પાણીનો પ્યાલો પણ હું જાતે ઊંચકી નથી શકતી એવા સંજોગોમાં બહાર ગામ નોકરી કરતા હોય એ દીકરા પણ મા-બાપ માટે થઈને વતનની વાટ પકડે જયારે તમે વતનમાં હોઈ બહાર ગામ બદલી કરાવી જવાની વાત કરો છો?ઘર ભાંગી પડશે એનો વિચાર કર્યો ? મા-બાપની વૃદ્ધાવસ્થાએ જો દીકરા કામ ન લાગે તો એવા દીકરાઓની જરૂર જ શું છે. પૂર્ણ સ્વસ્થતાથી શાંતિથી પ્રમોદરાયે જવાબ દેતા કહ્યું " સરકાર, વલોપાત કરોમાં. બધું થઇ પડશે.ઈશ્વરે મારા હાથ અને હામ બન્ને સાબૂત રાખ્યા છે.કોઈના જવાથી કંઈ અટકી પડતું નથી. ધુરંધર દેશનેતાઓ ચાલ્યા ગયા પછી પણ દેશ ચાલે જ છે ને, તો આ તો નાનું એવું બે માણસનું ઘર છે. બધું જ વ્યવસ્થિત થઇ પડશે,જવાબદારી જયારે આવી પડે છે ત્યારે તે ઉમર જોઈને નથી આવતી પણ જયારે આવે છે ત્યારે તમારા ખભા મજબૂત કરી નાખે છે.સરકાર,કોઈ વાતે મૂંઝાતા નહિ " ****** -નયન-નીલિમા બદલીના નવા શહેર આવી વસ્યા.અલબેલી નગરી,ભવ્ય ઊંચા મકાનો, વિશાળ રસ્તા,મોટી મોટી હોટેલો, બાગ બગીચા અને શહેરની ઝાકઝમાળ રોશનીમાં નીલિમા બંધિયારમાંથી મુક્ત થઇ નવો પ્રાણવાયુ મેળવતી હોય એવું અનુભવવા લાગી.નયન પણ હવે ધીરેધીરે ઓફિસના સ્ટાફથી પરિચિત થઇ ભળી ગયો.બસ આમને આમ બંનેની જિંદગી સ્વતંત્રતાની હવામાં પસાર થતી ગઈ તેમતેમ મા-બાપ વિસારે પડતા ગયા. નયન હવે નવા શહેરમાં વ્યવસ્થિત ગોઠવાઈ ગયો, નિલીમાએ પણ અજાણ્યા શહેરમાં એકલતા ન અનુભવાય એટલે ઇનરવિહલ મહિલા ક્લબનું સભ્યપદ મેળવી પ્રવૃત રહેવા લાગી. ધીમેધીમે નીલિમાની મહત્વાકાંક્ષાના મિનારા અંબરને આંબવા લાગ્યા, ભાડાના ફ્લેટને બદલે પોતાની સ્વતંત્ર ફ્લેટ હોય તો કેવું સારું? એ વિચારે એક દિવસ તેણે નયનને દરખાસ્ત મૂકી. નયન ને પણ થયું કે નીલિમાની વાતવ્યાજબી છે પ્રતિમાસ ભાડું ભર્યા પછી પણ "પોતાની માલિકીનું " કઈ જ ન રહે એના કરતા બેંક લોન લઇ અને પોશ વિસ્તારમાં ફ્લેટ ખરીદી લેવો એ સુઝાવ વ્યાજબી છે. વિચાર આવ્યા ભેગો અમલમાં મૂકી ત્રણ ચાર મહિનામાં નયને પોતાની માલિકીના ફ્લેટમાં રહેવા ચાલ્યો ગયો, નયનની ઓફિસમાં સુધીર નામે એક કર્મચારી કામ કરે.નયનને સ્વભાવાનુસાર એની સાથે સારું ગોઠી ગયું હતું, સુધીર નોકરીના સમય દરમ્યાન અને ત્યારબાદ પણ શેરની લે-વેચ અને દલાલીમાં પુષ્કળ કમાતો હોય સુધીરનો પગાર તો એના ચા-પાણી,અને સિગરેટ ગુટકામાં વપરાતો હતો .એનું નામ શેર બઝારના શકુની તરીકે જાણીતું હતું, કોઈ પણ સોદામાં સુધીર હાથ નાખે એટલે બેડો પાર જ સમજવો.જે ધૂળ મુઠીમાં લે એ ધૂળ સોનાની બની જાય એટલી સૂઝ-બુઝ ધરાવતો હતો સ્ટાફમાં એ સુધીર સટોડિયા તરીકે જાણીતો હતો.ધીમે ધીમે નયનને શેર બઝાર અને શેરની દલાલીમાં રસ પડવા લાગ્યો સોદાની આંટી ઘૂંટી અને દાવપેચ સમજવા લાગ્યો જેનો શિક્ષક સુધીર હોય એ વિદ્યાર્થી કદી કાચો થોડો હોય ? નયન હવે શેર બઝારમાં જંપલાવી રાતો રાત લખપતિ થવાના સ્વપ્નો જોવા લાગ્યો. શરૂઆતના સોદામાં જ સુધીરને જબ્બર નફો થતા ધીમે ધીમે શેરબઝારમાં એની બચતનું રોકાણ વધતું ચાલ્યું અને છ એક મહિનામાં તો એ એટલું કમાઈ ગયો કે પોતાની શેર બઝારની કમાણીમાંથી ચાર બંગડી વાળી ગાડીનો માલિક પણ બની ગયો. નિલીમાને લાગ્યું કે અમદાવાદ એને ફળ્યું, જો બે-એક વર્ષ વહેલા અહીં આવી ગયા હોત તો આજે તે વિશાળ બંગલાના માલિક પણ હોત. નયન-નીલિમા સુખી વૈભવી જીવન વિતાવવા લાગ્યા.. ******** છ-આઠ મહિના થયા હશે. શનિવારનો દિવસ હતો નયન -નીલિમા રાત્રીનું ભોજન લઇ ટી.વી.પાસે ગોઠવાયા હતા.એવામા ટેલીફોનની ઘંટડી રણકી.પ્રમોદરાયનો ફોન હતો. ધ્રૂજતા ભાંગેલા અવાજે પ્રમોદરાય બોલ્યા "બેટા, હમણાં જ કલાક પહેલા તારી મા નું અવસાન થયું છે.ચાર-પાંચ દિવસથી બીમારી વધુ જોર પકડી ગઈ હતી છેલ્લા કેટલાક દિવસથી તારા તરફથી ખુશીખબરનો ફોન ન હતો તેથી એને તમારી ચિંતા થતી હતી છેલ્લી ઘડી સુધી તારું રટણ કરતા આજે દેહ છોડ્યો છે." "પપ્પા, ચિંતા ન કરો અમે અત્યારે અર્ધી જ કલાકમાં અહીંથી નીકળી ત્યાં પહોંચે છીએ. હું જાણું છું કે ત્યાં તમે સાવ એકલા હો, તમે સ્વસ્થતા ન કેળવી શકો " ફોન મૂકતાં નયને નિલીમાને આ સમાચાર આપતા નીલિમા બોલી, "ચાલો ત્યારે કાલ રવિવારે અમ્બાજી જવાનો પ્રોગ્રામ કેન્સલ થયો" આંખમાં આંસુ સાથે નયન-નીલિમા વતન ખાતે જવા ગાડીમાં રવાના થયા. અંતિમ સંસ્કારના ત્રીજા દિવસે નયને કહ્યું "પપ્પા,આવતી કાલે સવારે હું પાછો ફરીશ.પ્રાર્થના સભાનો જે દિવસ નક્કી કરશો એ દિવસે સવારે વહેલો હું આવી પંહોચીશ, તુરત જ પાછા ફરી શકાય એટલે હું ગાડી લઈને જ આવ્યો છું." પત્નીના અવસાનથી ભાંગી ચૂકેલ પ્રમોદરાયે કહ્યું," સારું, તમને યોગ્ય લાગે એમ કરો પણ લોકિક ક્રિયા આપણે બંધ રાખી છે. જે વ્યક્તિ અશાંતિ સાથે જીવી અને મરી પણ અશાંતિમાં એને માટે પ્રાર્થના સભા શું? તેથી એ નિમિત્તે તારે ફરી ધક્કો ખાવાની જરૂર નહિ રહે. બીજું,આ ગાડી કોની લઈને આવ્યો છે ?" પ્રમોદરાયે પૂછ્યું "પપ્પા, ગાડી આપણી જ છે. છ એક માસ પહેલા મેં આ નવી ગાડી ખરીદી છે" નયને જવાબ આપ્યો. દરવાજા બહાર આવી ગાડી જોતા પ્રમોદરાય બોલ્યા, "વાહ,બેટા ગાડી ખુબ સુંદર છે. ટૂંકા ગાળામાં તારી આટલી પ્રગતિ જોઈને હું ખુશ થયો છું.પણ એક વાત કહું ? ગાડી લીધાના સમાચાર જો તે અમને આપ્યા હોત તો તારી મા ખુબ રાજી થાત અને હવે તું સારી રીતે નવા શહેરમાં સેટલ થઇ ગયાનો એને આનંદ થાત. દરરોજ દિવસમાં એકબે વાર તમને બધાને યાદ કરીને તમારી ચિંતા કરતી આંખમાંથી આંસુ પાડતી ગઈ" ઊંડો નિસાસો નાખતાં પ્રમોદરાયે અંતરમાં ધખધખતો લાવારસ ઠાલવતા કહ્યું બાપનો જીવ ખરો ને તેથી પ્રમોદરાયે આગળ કહ્યું "બેટા, તને કદાચ ગમશે નહિ પણ બાપ ઉપરાંત એક શિક્ષક હોવાને નાતે સાચી સલાહ દીધા વિના હું રહી શકતો નથી. આટલા ટૂંકા ગાળામાં તૅ જે રીતે પ્રગતિ કરી છે એનાથી હું ખુશ થયો છું. દીકરાની પ્રગતિમાં કયો બાપ ખુશ ન થાય ? પણ જો લખપતિ બનવાની લાહ્યમાં તું કોઈ અનીતિ કે અપ્રમાણિક રસ્તે જતો હો તો હું તને સાવચેત કરું છું. દુનિયામાં લોભ,લાલચ અને પ્રલોભનો એટલા વધી ગયા છે કે સ્વાભાવિક રીતે કોઈ પણવ્યક્તિ આવી કારમી મોંઘવારીમાં પણ વૈભવી જીવન જીવવા લલચાય. બે પાંદડે થવાના લોભમાં મેં કંઈકને મૂળમાંથી ઉખડી જતા જોયા છે. સફળતાનો કોઈ શોર્ટકટ નથી. એટલું ગાંઠે બાંધી રાખજે કે એકાદ બાદબાકી બધાજ સરવાળાને શૂન્યમાં ફેરવી દે છે" "પપ્પા, ચિંતા ન કરો હું એવી કોઈ પ્રવૃત્તિ કરતો નથી કે જિંદગીમાં મહેનતથી કમાયેલી કમાણી ધૂળ-ધાણી થઇ જાય.મારી કામગીરી બુદ્ધિ સાથે મહેનત ધરાવતી છે. પોતાની શેરબઝારની પ્રવૃત્તિ વિષે ફોડ પાડ્યા વિના નયને જવાબ આપ્યો. નયનને ખબર હતી કે પપ્પા શેર સટ્ટામાં રોકાણ કે લે-વેચમાં કોઈ દિવસ પડ્યા નથી અને એ બાબતે એને નફરત છે. નયનનો જવાનો દિવસ આવી ગયો. બન્ને અમદાવાદ જવા રવાના થયા. રસ્તામાં નિલીમાએ પિયુષને કહયું :"જોયું ને ? કેવા ટોકાઇ ગયા ? આડોશ-પાડોશ, મિત્રો અને સમાજના લોકો તો આપણી પ્રગતિ જોઈને બળે એ સ્વાભાવિક છે પણ સગ્ગા બાપના મનમાં પણ ઈર્ષ્યાના ભાવ જાગ્યા, મૂળતો આપણે સ્વતંત્ર રહેવા ગયા,અને મદદની કોઈ પણ આશા વીના આપણે પગભર થયા એની બળતરા શિખામણ રૂપે ઠાલવી" ******** માતાના અવસાનને લગભગ આઠેક મહિના થયા હશે એ દરમ્યાન વતનમાં પ્રમોદરાયની સ્થિતિ શું છે ?ભોજન પ્રબંધ શું કર્યો છે ?કે પાકી ઉમરને કારણે તબિયત કેવી રહેછે?એવા ખબર પૂછવાની નયનને ભાગ્યેજ ફુરસદ મળતી હતી.મહિનામાં એકાદવાર ફોન કરી ઔપચારિક ખબર અંતર પૂછી ફરજ બજાવ્યાનો સંતોષ માની લેતો એક દિવસ નયને મિત્ર સુધીર સટોડિયાની સલાહથી શેર બઝારમાં એક જ કંપનીના શેર્સમાં ફોરવર્ડ સોદો કરી લાખો રૂપિયા રોકી દીધા એની અપેક્ષા હતી કે એકાદ મહિનામાં તેજીનો વર્તારો થતા રોકેલ મૂડી ત્રણ ગણા વળતર સાથે પાછી આવશે પરંતુ એની ગણતરીમાં એ ખોટો પડ્યો, શેર બઝારમાં અચાન કડાકો બોલી શેર્સના ભાવ ગગડી ગયા. નયન ધ્રુજી ઉઠ્યો. ટોચ ઉપર પહોંચવાના સ્વપ્ન સેવતો નયન ખીણમાં ગબડી ગયાનો અનુભવ કરવા લાગ્યો. અત્યંત આઘાત લાગ્યો.પોતાની બધી જ મૂડી ઉપરાંત મિત્રો, સ્ટાફ અને આડોશી-પાડોશી પાસેથી માંગીને ભેગી કરી ખરીદેલ સ્ક્રીપટના ભાવમાં કડાકો બોલી જતા, ફટાફટ ઉઘરાણીના ફોન આવવા લાગ્યા . બે-ચાર લાખ નહીં પણ પુરા પંદર લાખનું નુકશાન થતા નયનના હોશ ઉડી ગયા. હવે તો લેણદારો ઘેર ધક્કા ખાવા લાગ્યા.આવડા.મોટા નુકશાનને પહોંચી વળવા વખ ઘોળવા સિવાય બીજો કોઈ ઉપાય એને સુજતો ન હતો.મનમાં વિચાર્યું કે મારા નસીબનું પણ ખરાબ નસીબ ચાલી રહ્યું છે. આખી જિંદગી આંકડા તમે માંડો અને સરવાળો કોઈ બીજું જ કરી જાય એનું નામ નસીબ. લેણદારો એ કાર પડાવી લીધી, બેંકના હપ્તા ચડી જતા નોટિસ ઉપર નોટિસ આવવી શરુ થઇ. નીલિમાની આંખના આંસુ સુકાતા નહોતા.એકાએક નસીબ પલ્ટી જવાનું કોઈ કારણ તેને ન સમજાયું.આવી પડેલ પરિસ્થિતિનો સામનો કર્યા વિના છૂટકો જ નહોતો થોડા દિવસો પછી સ્વસ્થતા પ્રાપ્ત કરતાં તેણે નયનને કહ્યું "કોઈ ચિંતા ન કરો,ઈશ્વરે આપેલ સંજોગ ઈશ્વર જ ઉકેલશે નામ,નસીબ,અને નફો એ કુદરતનો ખેલ છે કોને ક્યારે શું આપવું એ તો ઉપરવાળો જ નક્કી કરે છે.ધીરજ અને શ્રદ્ધા રાખો. નયન, મને એક વાત સુજે છે આપણે પપ્પાજીને બધી વાત કરી એની પાસે થોડીક મદદ માંગી જોઈએ, એટલાથી ભલે બધું જ કરજ નહીં પુરાય પણ અરધોઅરધ રાહત મળી જાય તો પણ સારું ને." નીલી,મને પણ કાલે રાત્રે એ જ વિચાર આવ્યો પપ્પાનું સારું એવું પેંશન હોવાથી એણે સારી બચત કરી હશે સંતાનની મુશ્કેલીમા જો એ પૈસો કામ ન લાગે તો એ પૈસો શું કામનો ? પણ વાત ફોન ઉપર કરવી યોગ્ય નથી લાગતું હું કાલે જ વતનમાં જઈને પપ્પાને વાત કરી સમજાવું " ******* નક્કી કર્યા મુજબ બીજે દિવસે નયન વતન પહોંચ્યો. ઘેર જઈને જુએ તો ઘરને તાળું માર્યું હતું. નયનને આશ્ચર્ય થયું.,કે આ ઉંમરે પપ્પા એકલા ક્યાં અને શું કામ બહાર ગયા હશે ? પાડોશમાં રહેતા અમુલભાઈને પૂછતાં જાણ્યું કે પપ્પા તો ચારેક માસથી ઘરને તાળું મારીને અહીંના સ્વામીમંદિરમાં રહેવા ચાલ્યા ગયા છે.નયન સ્વામી મંદિર તરફ વળ્યો. સત્સંગ પતાવીને પ્રમોદરાય પોતાની રૂમમાં બેઠા હતા ત્યાં નયને પ્રવેશતાં પૂછ્યું " પપ્પા, તમે અહીં ? ઘરનું ઘર છોડીને મંદિરને આશરે રહેવા જેવી તમારી કઈ મજબૂરી હતી ?" પ્રમોદરાયે જવાબ દેતા કહ્યું " બેટા, આવડું મોટું ઘર તારી મા ના ગયા પછી મને ખાવા દોડે છે રસોઈ માટે કોઈ બહેન ન મળતા આ ઉંમરે જયારે આંખે ઝાંખપ આવી છે ત્યારે જાતે રસોઈ કરવી પણ બોજ રૂપ લાગે છે.અહીં સ્વતંત્ર રૂમ આપ્યો છે સત્સંગમાં સમય પસાર થઇ જાય છે, બે ટાઈમ ચા-નાસ્તો અને ભોજન મળી રહે છે અને એના બદલામાં હું મને મળતું માસિક પેંશનની પુરેપુરી રકમ ભેટ તરીકે ધરી દઉઁ છું, એ તો ઠીક પણ તું ઓચિંતો કોઈ ખર -ખબર વિના કેમ ? ઘેર તો બધા સારા છે ને ?" મમ્મીના અવસાન પછી આઠ-દસ મહિને ઓચિંતા નયનના આવવાથી પ્રમોદરાયને આશ્ચર્ય થયું અને પૂછ્યું " કેમ અચાનક જ આવવાનું થયું ?ઘેર તો બધા સારા છે ને ?" આટલું પૂછતાં જ નયન પ્રમોદરાયના ખભા ઉપર માથું મૂકી ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડવા લાગ્યો. જમાનાને ઘોળીને પી જનાર, અનુભવની ડીક્ષનેરી જેવા પ્રમોદરાય સમજી ગયા કે દીકરો કોઈ મોટી અને ગંભીર મુશ્કેલીમાં ફસાયો છે. રડમસ પિયુષ બોલ્યો "હા, પપ્પા ઘેર તો બધા સારા છે પણ અણધારી એક મોટી મુસીબત આવી પડતા હું તમારી મદદ મેળવવાના આશયથી આવ્યો છું. એટલું કહી નયને માંડીને બધી વાત કરી. પ્રમોદરાયે બધું જ શાંતિથી સાંભળ્યા પછી કહ્યું " બેટા ,તું જયારે ગાડી લઈને અહીં આવ્યો ત્યારે જ મને શંકા જાગી હતી અને મેં તને ચેતવ્યો પણ હતો પરંતુ મારી સલાહ તને ગળે ન ઉતરી. દુનિયાના ખુશનસીબ વ્યક્તિઓ પાસે પણ બધું શ્રેષ્ઠ હોતું નથી તેઓ માત્ર તેની પાસે જે પણ કાંઈ હોય છે એમાંથી જ બધું શ્રેષ્ઠ બનાવે છે, તારે એ બાબતે મારી મદદ લેવા કરતા નીલિમાની સલાહ લેવી યોગ્ય હતી એ તો ગણિત શાસ્ત્રની માહિર છે.તારા વિમાના બાકી રહેતા પ્રીમિયમ બાબતે એક ગણિતના શિક્ષકને શીખવાડેલું ગણિત આજે પણ મને યાદ છે. વાત રહી આર્થિક મદદની તો તારી મા ની છ વર્ષની બીમારીમાં મારી બધી બચત વપરાઈ ગઈ છે અને મેં કહ્યું એમ મારુ બધું જ પેંશન હું અહીં આપી દઉં છું, એ સંજોગોમાં હું તને કઈ રીતે ઉપયોગી થઇ શકું ?" આંખમાં આંસુ સાથે નયન બોલ્યો,"પપ્પા, ગઈ ગુજરી ભૂલી જાઓ અને માફ કરી દ્યો. હું કબૂલું છું કે એ નીલિમાની જ નહિ પણ એ મારી પણ ભૂલ હતી હું એના વતી માફી માંગુ છું એને ઘણીવાર બોલવાનું ભાન ન હોવા કારણે મમ્મીએ પણ પોતાની હયાતી દરમ્યાન એનું ઘણું સાંભળવું પડ્યું છે આજે જયારે એ હયાત નથી ત્યારે એનો સ્વભાવ અને સહનશીલતાની કદર થાય છે." "પપ્પા, એક સૂચન કરું ? હું ત્યાંનો ફ્લેટ વેચી દઈ અહીં આપણા ઘરમાં રહેવા આવી જાઉં તો એ ફ્લેટના વેચાણની રકમમાંથી બધું જ કરજ ચૂકવાઈ જશે ,અને તમે મંદિર છોડી કાયમી અમારી જોડે રહો જેથી તમારી પૂર્વવત જીવનચર્યા પણ નભી રહે." "કાગળ ઉપર લખાયેલું લખાણ કાગળ ફાડીને ભૂલી જઈ શકાય,પણ કાળજે કોતરાયેલું લખાણ ભૂંસવા કાળજું ચીરવું પડે. મૃત્યુ પછી કરેલા વખાણ અને દિલ દુભવ્યા પછી માંગેલી માફીની કોઈ કિંમત નથી " બોલતા પ્રમોદરાયને ગળે ડૂમો ભરાઈ ગયો. થોડી સ્વસ્થતા પછી આગળ કહ્યું, "વાત રહી તારા ફ્લેટ વેચીને અહીં રહેવા આવવા બાબતે, તો હાલ તો એ મકાન આ મંદિરમાં જગ્યાના અભાવે મંદિરના મહિલા સત્સંગ વિભાગને સત્સંગ હેતુ ભાડું લીધા વિના વાપરવા આપ્યો છે અને ભવિષ્યમાં મારી હયાતી પછી એ જ હેતુથી મંદિરને દાનમાં આપવાનું નક્કી કર્યું છે. તેમ છતાં આપણું ત્રણ માળનું વિશાળ મકાન હોય,અને સત્સંગ મંડળ નીચેનું જ મકાન વાપરતા હોય, તારી ઈચ્છા હોય તો તું ઉપરના બન્ને માળમાં રહી શકીશ. હું જાણું છું કે આ બાબતે તું કોઈ નિર્ણય નહિ લઈ શકતા, નીલિમાની સલાહ અને માર્ગદર્શનની તારે જરૂર પડશે." છેલ્લે મારા રહેવા બાબતની ચિંતા તું છોડી દે હું અહીં ખુશી અને સુખી છું એટલે તમારી જોડે રહેવા આવવાનો કોઈ સવાલ જ નથી. જે નક્કી કરો એ મને જણાવજો." અમદાવાદ પાછા ફરતા નયને પપ્પાએ કહેલી બધી વાત વિગત નિલીમાને કહી "બધું જ કરજ ચૂકવાઈ જતું હોય તો ફ્લેટ વેંચીને વતનમાં સ્થિર જઈ અને ફરી ત્યાં મકાનમાં રહેવું. નિલીમાએ નિર્ણય જણાવતા આગળ કહ્યું કે,"હવે ફરી પાછી બદલીની કોશિશ શરુ કરી દ્યો અને હા આ વખતે એ બાબતની જાણ પપ્પાને અગાઉથી કરજો." નયને ટૂંકા ગાળામાં પોતાની બદલી પુન:વતનમાં કરાવી વતન ખાતે જુના મકાનમાં સેટ થઇ ગયા. ખુદ્દાર,સ્વમાની,અને સિદ્ધાંતવાદી શિક્ષક પિતાએ મંદિરમાં જ રહેવું પસંદ કર્યું. નિલીમાએ કાયમ માટે એક બોધ લીધો કે, "આપણું નસીબ,અને આપણી આવતીકાલ આપણા કર્મો ઉપર જ આધારિત છે. સમયની પહેલા અને ભાગ્યથી અધિક કોઈ દિવસ કોઈને કંઈ મળતું નથી *********
'/%3E%3Cpath d='M16.0001 7.9996c0 4.418-3.5815 7.9996-7.9995 7.9996S.001 12.4176.001 7.9996 3.5825 0 8.0006 0C12.4186 0 16 3.5815 16 7.9996Z' fill='url(%23paint1_radial_15251_63610)'/%3E%3Cpath d='M16.0001 7.9996c0 4.418-3.5815 7.9996-7.9995 7.9996S.001 12.4176.001 7.9996 3.5825 0 8.0006 0C12.4186 0 16 3.5815 16 7.9996Z' fill='url(%23paint2_radial_15251_63610)' fill-opacity='.5'/%3E%3Cpath d='M7.3014 3.8662a.6974.6974 0 0 1 .6974-.6977c.6742 0 1.2207.5465 1.2207 1.2206v1.7464a.101.101 0 0 0 .101.101h1.7953c.992 0 1.7232.9273 1.4917 1.892l-.4572 1.9047a2.301 2.301 0 0 1-2.2374 1.764H6.9185a.5752.5752 0 0 1-.5752-.5752V7.7384c0-.4168.097-.8278.2834-1.2005l.2856-.5712a3.6878 3.6878 0 0 0 .3893-1.6509l-.0002-.4496ZM4.367 7a.767.767 0 0 0-.7669.767v3.2598a.767.767 0 0 0 .767.767h.767a.3835.3835 0 0 0 .3835-.3835V7.3835A.3835.3835 0 0 0 5.134 7h-.767Z' fill='%23fff'/%3E%3Cdefs%3E%3CradialGradient id='paint1_radial_15251_63610' cx='0' cy='0' r='1' gradientUnits='userSpaceOnUse' gradientTransform='rotate(90 .0005 8) scale(7.99958)'%3E%3Cstop offset='.5618' stop-color='%230866FF' stop-opacity='0'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%230866FF' stop-opacity='.1'/%3E%3C/radialGradient%3E%3CradialGradient id='paint2_radial_15251_63610' cx='0' cy='0' r='1' gradientUnits='userSpaceOnUse' gradientTransform='rotate(45 -4.5257 10.9237) scale(10.1818)'%3E%3Cstop offset='.3143' stop-color='%2302ADFC'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%2302ADFC' stop-opacity='0'/%3E%3C/radialGradient%3E%3ClinearGradient id='paint0_linear_15251_63610' x1='2.3989' y1='2.3999' x2='13.5983' y2='13.5993' gradientUnits='userSpaceOnUse'%3E%3Cstop stop-color='%2302ADFC'/%3E%3Cstop offset='.5' stop-color='%230866FF'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%232B7EFF'/%3E%3C/linearGradient%3E%3C/defs%3E%3C/svg%3E){kind=small}
'%3E%3Cpath d='M15.9943 8.0004c0 4.4181-3.5815 7.9996-7.9996 7.9996-4.418 0-7.9996-3.5815-7.9996-7.9996 0-4.418 3.5816-7.9995 7.9996-7.9995 4.4181 0 7.9996 3.5815 7.9996 7.9995Z' fill='url(%23paint0_linear_15251_63610)'/%3E%3Cpath d='M15.9973 7.9992c0 4.4178-3.5811 7.9992-7.9987 7.9992C3.5811 15.9984 0 12.417 0 7.9992S3.5811 0 7.9986 0c4.4176 0 7.9987 3.5814 7.9987 7.9992Z' fill='url(%23paint1_radial_15251_63610)'/%3E%3Cpath d='M15.9943 8.0004c0 4.4181-3.5815 7.9996-7.9996 7.9996-4.418 0-7.9996-3.5815-7.9996-7.9996 0-4.418 3.5816-7.9995 7.9996-7.9995 4.4181 0 7.9996 3.5815 7.9996 7.9995Z' fill='url(%23paint2_radial_15251_63610)' fill-opacity='.8'/%3E%3Cpath d='M12.3964 9.0861c0 1.1142-.3999 1.1142-1.1999 1.1142-.7999 0-1.2 0-1.2-1.1142 0-.8205.5373-1.4856 1.2-1.4856s1.1999.6651 1.1999 1.4856ZM5.9965 9.0861c0 1.1142-.4 1.1142-1.1999 1.1142-.8 0-1.2 0-1.2-1.1142 0-.8205.5373-1.4856 1.2-1.4856s1.2.6651 1.2 1.4856Z' fill='%231C1C1D'/%3E%3Cpath fill-rule='evenodd' clip-rule='evenodd' d='M7.9946 11.2002c1.6447 0 2.3999 1.0936 2.3999 1.4122 0 .1095-.084.1877-.2248.1877-.3152 0-.752-.4-2.1751-.4s-1.8599.4-2.175.4c-.1409 0-.2249-.0782-.2249-.1877 0-.3186.7552-1.4122 2.3999-1.4122Z' fill='%234B280E'/%3E%3Cpath fill-rule='evenodd' clip-rule='evenodd' d='M10.7861 6.3078a3.3942 3.3942 0 0 1 1.8777 1.0409.4.4 0 0 0 .5892-.5411 4.1944 4.1944 0 0 0-2.3202-1.2862.4.4 0 1 0-.1467.7864ZM5.206 6.3078a3.3946 3.3946 0 0 0-1.8777 1.0409.4.4 0 1 1-.5891-.5411 4.1946 4.1946 0 0 1 2.3202-1.2862.4.4 0 0 1 .1467.7864Z' fill='%23E0761A'/%3E%3Cg filter='url(%23filter0_i_15251_63610)'%3E%3Cpath d='M2.9952 11.2004c-.2647-.003-.435.1598-1.1536 1.3088-.3267.5231-.6468 1.0515-.6468 1.691 0 .994.8 1.7999 1.8 1.7999.9999 0 1.8008-.8 1.8008-1.7999 0-.6395-.32-1.1679-.6468-1.691-.7186-1.149-.8887-1.3118-1.1536-1.3088Z' fill='%2302ADFC' fill-opacity='.9'/%3E%3C/g%3E%3C/g%3E%3Cdefs%3E%3CradialGradient id='paint1_radial_15251_63610' cx='0' cy='0' r='1' gradientUnits='userSpaceOnUse' gradientTransform='matrix(0 7.9992 -7.99863 0 7.9986 7.9992)'%3E%3Cstop offset='.5637' stop-color='%23FF5758' stop-opacity='0'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%23FF5758' stop-opacity='.1'/%3E%3C/radialGradient%3E%3CradialGradient id='paint2_radial_15251_63610' cx='0' cy='0' r='1' gradientUnits='userSpaceOnUse' gradientTransform='rotate(45 -4.5287 10.9195) scale(10.1818)'%3E%3Cstop stop-color='%23FFF287'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%23FFF287' stop-opacity='0'/%3E%3C/radialGradient%3E%3ClinearGradient id='paint0_linear_15251_63610' x1='2.395' y1='2.4007' x2='13.5944' y2='13.6001' gradientUnits='userSpaceOnUse'%3E%3Cstop stop-color='%23FFF287'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%23F68628'/%3E%3C/linearGradient%3E%3CclipPath id='clip0_15251_63610'%3E%3Cpath fill='%23fff' d='M-.003.0009h15.9993v15.9984H-.003z'/%3E%3C/clipPath%3E%3Cfilter id='filter0_i_15251_63610' x='1.1948' y='11.2003' width='3.6006' height='4.7998' filterUnits='userSpaceOnUse' color-interpolation-filters='sRGB'%3E%3CfeFlood flood-opacity='0' result='BackgroundImageFix'/%3E%3CfeBlend in='SourceGraphic' in2='BackgroundImageFix' result='shape'/%3E%3CfeColorMatrix in='SourceAlpha' values='0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 127 0' result='hardAlpha'/%3E%3CfeOffset/%3E%3CfeGaussianBlur stdDeviation='1.1999'/%3E%3CfeComposite in2='hardAlpha' operator='arithmetic' k2='-1' k3='1'/%3E%3CfeColorMatrix values='0 0 0 0 0.278431 0 0 0 0 0.196078 0 0 0 0 0.952941 0 0 0 0.1 0'/%3E%3CfeBlend in2='shape' result='effect1_innerShadow_15251_63610'/%3E%3C/filter%3E%3C/defs%3E%3C/svg%3E){kind=small}