13,નો અંક શુભ,કે,અશુભ ?

સામાન્ય રીતે પશ્ચિમી દેશોમાં,કે અંગેજી લોકોમાં તેર (13)નો અંક અશુભ મનાય છે
તેર તારીખને તેઓ ગંભીરતાથી,અપશુકનિયાળ,કે અશુભ માનતા હોય,કોઈ સારાપ્રસંગો તેરતારીખે કરવાનું ટાળે છે.
આપણે ત્યાં હિંદુસંસ્કૃતિમાંચોઘડિયાનું મહત્વ વિશેષ છે,પરંતુ કોઈ તારીખ,કે અંકને અશુભ માનતા નથી.

મારે શું સમજવું  ?
 
(1) મારા કિસ્સામાં એવું બન્યું છે કે મારી જન્મતારીખ 23/11/42, છે, તેને નીચેની બન્ને રીતે સરવાળો કરતા 13નો અંક આવે છે,જેમકે 23+11+42,=76, (7+6= 13) 
બીજે રીતે જુવો તો,2+3+1+1+4+2,=13.
(2) આજથી 48, વર્ષ પહેલા મારા લગ્ન,13,મેં,ના રોજ થયેલ, જે સુખદ લગ્નજીવનનો માત્ર 10 વર્ષમાંજ  દુખદ અંત આવ્યો,
(3) લગ્નની તારીખ,13,મેં પછીના બરોબર દશવર્ષ અને એક મહિનાપછી દિવગંતનાંઆત્માની શાંતિ માટે પ્રાર્થનાસભા શ્રી,માંગનાથ મંદિરમાં યોજાયેલી,
અને તે તારીખ પણ 13,જુન હતી.
આમ 13 તારીખે હું "મંડાણો",અને 121 મહિનાપછીની13,તારીખે હું "છંડાણો"
ક્યાંક ક્યાંક ઈશ્વરપણ "આંકડા રમતો હોય " એવું નથી લાગતું ? 

" किनारा मिल गया होता ! "

अगर तूफां नहीं आता किनारा मिल गया होता !

13,મેં, લગ્નગ્રંથીથી જોડાયાને આજે 48,વર્ષ પુરાથઇ ગયા.
અને 38 વર્ષ એકલવાઈ જિંદગી સહ્યે થઇ ગયા.,
શેષ વર્ષ રહ્યા 10,
બસ, ગૃહસ્થાશ્રમની મુદત પૂરી
 મનમાં ક્યાંરેક  ગણગણાઈ જવાય છે કે,
*
*
 "मिली है चांदनी जिनको,ये उनकी अपनी किस्मत से,
  मुझे अपने मुककदरसे, फ़क़र इतनी शिकायत है ,
  मुझे  टुटा हुआ, कोई सितारा मिलगया होता,
  अगर तूफाँ नहीं आता,किनारा मिल गया होता ! "

કિન્નરો કોણ છે ?

કિન્નરોની,પણ એક અજીબ દુનિયા છે.જેના વિષે સામાન્ય લોકોપાસે ઓછી માહિતી હોય છે ,
એટલુજ નહિ પણ તેમના વિષે ભારતમાં સંશોધન  પણ વિશેષ થયું નથી.
ભારતમાં 20,લાખથી વધુ કિન્નરોની સંખ્યા છે, દિન પ્રતિ દિન તેમાં ઘટાડો થતો જાય છે,તેમ છતાં કિન્નરોને સંતાનો (નવા વારસદાર)મળી જ રહે છે. આવા સંતાનોને ઘણી માવજતથી અને લાલન પાલનથી ઉછેરે છે.
કિન્નરો ની અલગ દુનિયા
જયારે બાળકને કિન્નરોની જમાતમાં પ્રવેશ અપાય છે ત્યારે, તે બિલકુલ કિશોરાવસ્થા માં હોય ત્યારેજ તેને
"રીતી સંસ્કાર " દ્વારા બિરાદરીમાં સામેલ કરવામાં આવે છે,રીતી સંસ્કારના એક દિવસપૂર્વે નાચગાન કરવામાં આવે છે અને બીરાદરીના બધાજ લોકોની રસોઈ એકજ ચુલા ઉપર બને છે
બીજે દિવસે જેને કિન્નર બનવાનો હોય તેને નહવરાવી-ધોવરાવીને અગરબત્તી,અને અત્તરથી સુવાસિત 
તિલક કરવામાં આવે છે.
શુદ્ધિકરણ કર્યા બાદ તેને માન-સન્માન સાથે ઊંચા મંચ ઉપર બેસારવામાં આવે છે,અને તેની જનનેન્દ્રીય કાપી નાખવામાં આવે છે અને હમેશા ને માટે સાડી આભુષણો,(દાગીના)ચૂડી-બંગડી પહેરાવીને નવું નામ આપીને બિરાદરીમાં દાખલ કરવામાં આવે છે.

કોઈને ઘેર,લગ્ન,વિવાહના,કે પુત્રરત્ન પ્રાપ્તિના શુભ અવસરની જાણ મહોલ્લામાં તેમના રોકેલ એજન્ટો દ્વારા, અથવા ક્યારેક નગરપાલિકાના જન્મ-મરણ વિભાગ તરફથી મળી જતી હોય છે જયારે લગ્ન, વિવાહની જાણકારી જુદા જુદા મેરેજ હોલ,કે ઉતારો ના વિસ્તારથી મળી જતી હોય છે.
મનુષ્ય રૂપે જન્મ્યા હોવા છતાં, કિન્નરો અભિ શાપિત જીવન જીવવા મજબુર હોય છે કિન્નરો સાથે થતા સામાજિક ભેદભાવોથી એમનું મનોબળ સતત તૂટતું જાય છે તેઓ માટે કોઈ રોજગાર,કે વ્યવસાયની વ્યવસ્થા નથી,કે નથી એમને પોતાનો કોઈ અંગત પરિવાર સામાજિક ભેદભાવની આ પરિસ્થિતિ,હવે બંધ થવી જોઈએ .
સમય,સમય પર વારંવાર દુનિયાના વિભિન્ન મંચોપર માનવ અધિકાર ઉલ્લંઘન,અને માનવ અધિકારોની બદતર સ્થિતિની ચર્ચાઓ થાય છે નેતાઓ સભા ગજવે છે, પરંતુ કેટલીયે પ્રાથમિક સુવિધાઓથી વંચિત અને સમાજમાં ધીક્કારણીય  કિન્નરો ની સ્થિતિમાટે "અચ્છે દિન"  દિવાસ્વપ્ન સમાન છે.
આજે કિન્નર જેવો કોઈ દેશ નથી,પણ કિન્નરો દેશમાં રહે છે જરૂર ,કિન્નરોનું અસ્તિત્વ વિશ્વના દરેક દેશોમાં છે સમાજમાં તેની આગવી ઓળખ પણ છે તેમ છતાં તેને સામાન્ય માનવી લેખવામાં આવતા નથી,તેમને બરાબરીનો દરજ્જો આપતો નથી તેને સરકાર કોઈ અનામત આપતી નથી વ્યવસાયી વર્ગ કોઈ તેને નોકરી આપતો નથી એટલું જ નહી,પણ ગાવા, વગાડવા,અને નાચ કરાવવા સિવાય તેની સાથે કોઈ મતલબ રાખતું નથી ન દોસ્તી, કે  વાત સુદ્ધાં કરતું નથી,તુચ્છ નજરે મૂલવાય છે કારણકે કિન્નરો સમાજમાં નીચું અને નિમ્ન સ્થાન ભોગવે છે જાણે તે કોઈ "પરગ્રહી " કેમ હોય ?,કોઈ "અજાયબી " કેમ હોય ?
સમાજ કેમ આટલો તિરસ્કૃત વ્યવહાર દાખવે છે, ? કેમ પૂર્વગ્રહ કેળવે છે ? સવાલ અનેક છે, જવાબ એક પણ નથી એમના અધુરાપણા ને કારણે ભલે સમાજ એને પોતાનું અંગ ન માંને કે, સમજે પણ વાસ્તવિકતા એ છે કે તેઓ પણ સમાજનું જ એક અવિભિન્ન અંગ છે અંધ,અપંગ, લોકો ની જેમ કિન્નરો પણ લાચાર છે અને તેથી કિન્નરોને ઉપેક્ષા નહી પણ સહાનુભુતિની જરૂર છે, પ્રેમ,અને સમ્માન ની જરૂર છે
       કિન્નરો વિષે આજ પણ કેટલાયે રીત,રીવાજ આપણા સમાજમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે
જેમ કે ,


હિજડાઓની શબ યાત્રા રાત્રેજ કાઢવામાં આવે છે શબ યાત્રા શરુ કરે તે પહેલા તેને બુટ-ચમ્પલો થી પીટવામાં (શબને મારવામાં)આવે છે કિન્નરના અવસાનપછી પૂરો કિન્નર સમાજ એક અઠવાડિયા સુધી ઉપવાસ કરી ભૂખ્યા રહે છે
પોતાની આજીવિકા રળવા કિન્નરો,લગ્ન-વિવાહ કે  પુત્ર જન્મની ખુશાલીરૂપે ભેટ મેળવવા,પૈસા,કે વસ્ત્ર
સ્વીકારે છે,જયારે હોળી, દિવાળી કે નવરાત્રી જેવા તહેવારોમાં તેઓ દુકાનો,અને વેપારીઓપાસેથી પણ ખુશાલી એકત્રિત કરે છે
સમાજના આ તરછોડાયેલા, તિરસ્કૃત,અને અપમાનિત જીવન જીવતા,સમાજનાં જ એક અભિન્નઅંગ પ્રત્યે વિચારવાની જરૂર છે.માત્ર સમાજે જ નહી,પણ સરકાર ઉપર તો તે મોટી જવાબદારી/ફરજ  છે.
  

__._,_.___

ગં સ્વ.ચંદનબેન.

આપણા સમાજમાં સ્ત્રીઓને ચોક્કસ વિશેષણ દ્વારા તેનું સ્ટેટ્સ પૂછ્યા વિના જાણીશકાય એવી જોગવાઈ છે
જેમકે, કુ.,સૌભાગ્ય કાન્ક્ષીણી,અ,સૌ.,(અખંડ સૌભાગ્યવતી)ગં.સ્વ(ગંગા સ્વરૂપ).અથવા તિ.સ્વ.(તિર્થ સ્વરૂપ ) વિગેરે, વિગેરે,પરંતુ પુરુષપ્રધાન સમાજમાંપણ પુરુષોની આવી કોઈ આગવી પહેચાન નથી
પહેલા ત્રણ વિશેષણો તો ઠીક છે,પણ ગં,સ્વ.અને તિ.સ્વ.વિશેષણો એ સમાજે  ચકાસ્યા વિના આપેલા,અને સ્વીકારાયેલા ચારિત્રય સર્ટીફીકેટ છે,એમ મારો અંગત અભિપ્રાય છે
        મારા ઘરપાસે "ચિત્રકૂટ " બંગલામાં રઘુવીર,અને ચંદન નામનું નિસંતાન યુગલ રહે.ધન,અને ધંધામાં સતત પ્રવૃત રેહતો રઘુવીર શુષ્ક,અને નીરસ હતો મહિનામાં 21 દિવસ દેશ-વિદેશની ટુરમાં જ હોય,જયારે યુવાન, દેખાવડી,સુંદર,અને આકર્ષક ચંદન, રઘુવીરની શુષ્કતાથી કંટાળીને તેમના મિત્રોની સતત કંપનીમાં રહેતી રોજ રઘુવીરના મિત્રો ઘેરઆવે મહેફિલ જામે,ભાભીના હાથની ચા, અને નાસ્તો કરે અને બસ,,,, મજો,, મજો ધીમે ધીમે,બેઠકખંડ સુધીના સંબંધો શયનખંડ સુધી વિસ્તર્યા અને બસ,આમ રોજીંદો કાર્યક્રમ રહ્યો
આ કંપનીમાં, શહેરના સુવર્ણકાર સમાજના કુબેર ગણાતા"તુલસી જવેલર્સ" ના માલિક તુલસીદાસપણ ખરા
રોજ,સાંજે રવેશમાં બેઠો બેઠો, હું આ તાલ તાસીરો જોયા કરું પડોશીઓ પણ સહુ જાણે,પણ પૈસા,અને પ્રતિષ્ઠાપાસે સહુ ચુપ રહે, હા, ક્યારેક ક્યારેક,પડોશની ડોશીઓ મંદિરનેઓટલે ગણગણે ,કે "ચંદનબેન બહુ ભોળા(?) છે, તેનો આ લોકો લાભ(?) ઉઠાવે છે "
એકવાર તો તુલસીદાસે મોડીસાંજે ચંદનનો દરવાજો ખખડાવતા મને રવેશમાં બેઠા,બેઠા સંતતુલસીદાસની એ પંક્તિઓ યાદ આવીગઈ
"ચિત્રકૂટ " કે ઘાટપે, ભઈ સંતો કી ભીડ,
"તુલસીદાસ " ચંદન " ઘસે, તિલક કરે રઘુવીર ,
આમ ઓરસીઓ (ચંદન ઘસવાનો પત્થર),એક, પણ ચંદન ઘસવાવાળા બદલાતા રહેતા,ક્યારેક તુલસીદાસ તો ક્યારેક, ખોડીદાસ
એક વાર વહેલી સવારે મળસ્કે, રઘુવીરને હૃદયરોગનો હુમલો આવતા તે અવસાન પામ્યો .
થોડા દિવસ સમાજની દ્રષ્ટિએ શોક-સંતાપ જળવાયો,અને બે મહિનાપછી ફરી એનું એ વાતાવરણ શરુ થયું, હવે તો ચંદન વધુ બિન્દાસ્ત બની
"પૈસો હોય ત્યાં પ્રતિષ્ઠI ખેંચાઈને આવે " ચંદન સામાજિક કાર્યકર બની,ક્યાંક જજ તરીકે હોય,ક્યાંક,મુખ્ય મહેમાન તરીકે,તો ક્યાંક ઉદઘાટક,તરીકે, તો ક્યાંક ઉદઘોષક તરીકે હોય, અને દરેક નિમંત્રણપત્રિકામાં તેનું નામ અવશ્ય હોયજ
ચંદનનો એવો આગ્રહ કે તે દરેક પત્રિકામાં પોતાનાનામ આગળ તી,સ્વ,કે,ગં સ્વ,અવશ્ય છાપવું અને તેમ ધરાર પવિત્રતાનું બેનર મેળવતી
આ બધું જોયા,જાણ્યાપછી મને એમ લાગ્યું કે,જેનું ચારિત્રય શીથીલ  હોય,અને નૈતિકતા,કે પવિત્રતા ન હોય, તેને ગંગાસ્વરૂપ, કે તીર્થસ્વરૂપ કેમ કહી  શકાય ? આવા કિસ્સાઓને કારણેજ કપૂર પરિવારને "રામ તેરી ગંગા મેલી " ફિલ્મ ઉતારવાનું સુજ્યું હશે .
                સિક્કાની બીજી બાજુ
મારા એક મિત્ર 21 વર્ષની વયે, જયારે મુંછ નો દોરો ફૂટું ફૂટું થતો હતો ત્યારે માધ્યમિક કન્યા શાળામાં શિક્ષક તરીકે જોડાયા,આધેડ અવસ્થાએ તેઓ વિધુર બન્યા અને 32/35 વર્ષની એકજ કન્યાશાળામાં સેવા આપી તેઓ નિવૃત થયા,યુવાની થી આધેડ વિધુરવસ્થાદરમ્યાન તે શાળામાં સાથે નોકરી કરતી શિક્ષિકાઓ થી માંડીને, યૌવન માં પ્રવેશી ચુકેલી અસંખ્ય બાળાઓ અભ્યાસ કરતી હોવા છતાં તેઓ જલકમલવત, રહી નિષ્કલંક નિવૃત થયા
તેવાજ મારા બીજા એક મિત્ર રંગભૂમિના બેતાજ બાદશાહ, ફિલ્મી દુનિયામાં અને સીરીયલોમાં પણ તેનો જબરો દબદબો,સામાજિક સંસ્થાઓમાં અગ્રસ્થાન દેખાવે રૂડો રૂપાળો,યુવાન તેઓ થોડા વર્ષો અગાઉ વિધુર બન્યા,બધે અગ્રેસર હોવા છતાં આજ સુધી એમને કોઈએ "બહુ ભોળા છે " એવું કહ્યું નથીઅને અકબંધ ચારિત્ર સાથે મોજથી જીવે છે
ત્યારે મને વિચાર આવે છે કે,વિધવા ચારિત્રયહીન મહિલાને(જાણવા છતાં) જો સમાજ "ગંગા સ્વરૂપ " કે તીર્થ સ્વરૂપ" જેવા પવિત્ર વિશેષણો  થી ઓળખી,અને પ્રમાણિત કરતો હોય તો ચારિત્રયવાન વિધુરને કેમ"ગી,સ્વ,(ગીરનાર સ્વરૂપ)હિ..સ્વ.(હિમાલય સ્વરૂપ )કે મે.સ્વ.(મેરુ સ્વરૂપ )ના વિશેષણોથી આગવી ઓળખ નહી આપી શકતો હોય ?
આજકાલ પેપરમાં, તથા ટી,વી.માં આવતી સહિષ્ણુતા/ અસહિષ્ણુતાની ચર્ચાઓ વાંચી/ જોઇને મને વિચાર આવ્યો કે આને શું કહેવાય,? સહિષ્ણુતા, કે અસહિષ્ણુતા ?