રાત્રે જમી પરવારીને ચીંટુ એની મમ્મી માલવિકા સાથે ગામ ગપાટા મારતો બેઠો હતો.આવતી કાલે રવિવાર હોય અભ્યાસની ચિંતા પણ ન હતી,
ચિન્ટુએ મમ્મીને ડરતા ડરતા પૂછ્યું " મમ્મી, એક વાત પૂછું ? પ્લીઝ સાચો જવાબ આપજે, અને પપ્પાને એ કહીશ નહીં એવું વચન આપ "
માલવિકાએ હસતા હસતા કહ્યું, " બે ધડક પૂછ, હું તને જવાબ સાચો જ આપીશ અને તારા પપ્પાને વાત પણ નહીં કરું બસ ?
નિર્ભય બનેલ ચિન્ટુએ મમ્મીને પૂછ્યું " મમ્મી પપ્પા કેટલા વર્ષથી ઇન્કમ ટેક્સ ઓફિસર તરીકે કામ કરે છે ?
માલવિકાએ હસતા હસતા કહ્યું , "કેમ ? એકાએક વળી આ સવાલ તારા મગજમાં ક્યાંથી ઉગ્યો ? પપ્પા છેલ્લા દશ વર્ષથી ઇન્કમટેક્સ અધિકારી તરીકે છે "
"અને પરીક્ષિત અંકલ ? તરતજ વળતો સવાલ ચિન્ટુએ પૂછ્યો.
" એ પણ દશ વર્ષથી જ છે. તારા પપ્પા અને પરીક્ષિત અંકલ બન્ને સાથે જ પ્રમોટ થયા છે અને તે પહેલા અમદાવાદ પણ તેઓ એકજ ઓફિસમાં સાથે હતા. કેમ આવો સવાલ પૂછે છે ? " જિજ્ઞાસાવશ માલવિકાએ વધુ રસ લેતા પૂછ્યું.
" મમ્મી મને રોજ એક વિચાર આવે છે, કે પપ્પા જે હોદ્દા ઉપર છે, એજ હોદ્દા ઉપર પરીક્ષિત અંકલ પણ છે.પગાર પણ બન્નેનો લગભગ સરખો જ હશે, છતાં તેઓ કેટલા ભવ્ય અને વિશાળ બઁગલામાં રહે છે,અને આપણે ? ત્રણ રૂમ,રસોડાનો એક નાનો ફ્લેટ જ છે.અંકલના બંગલાનું ફર્નિચર, રાચ-રચીલું, એના ફેમિલી મેમ્બર્સની લાઈફ સ્ટાઇલ, આહાહા,,,, કેટલી ભવ્ય છે ? એના વિરાટને સ્કૂલે મુકવા એનો ડ્રાઇવર ગાડી લઈને આવે છે, અને ગાડી પણ કેવી વૈભવશાળી ? જયારે હું સાઇકલ ઉપર સ્કૂલે જાઉં છું. મમ્મી તને ખબર છે ? વિરાટ પાસે ત્રણ જોડી શૂઝ, એક જોડી સેન્ડલ, અને બે જોડી ચમ્પલ છે.અને કપડાં પણ કેવા ઈમ્પોર્ટેડ,અને શાનદાર પહેરે છે. મને વિચાર આવે છે કે એ આ બધું કેમ કરી શકતા હશે ? એને કેમ પોસાતું હશે ? મમ્મી વિરાટને ઘેર તો ફ્રીઝ માં મીઠાઈ અને ડ્રાયફ્રુટના બોક્સ ખડકાયેલાજ હોય છે, જયારે મારા માટે દર મહિને પપ્પા બજારમાંથી 100 ગ્રામ બદામ અને 100 ગ્રામ અખરોટ લઈ આવે છે "
માલવિકાએ સ્નેહથી ચિન્ટુના માથાઉપર હાથ ફેરવતા સહેજ સ્મિત સાથે કહ્યું " બેટા, આ બધું જાણવા માટે તું ઘણો નાનો છે પણ જયારે તું વિરાટ સાથે તારી સરખામણી કરે છે ત્યારે હું તને ખુબજ ટૂંકમાં કહું,
બેટા, જિંદગીમાં પૈસો એ જ બધી વસ્તુ નથી,પ્રમાણિકતાની કમાણીથી ઘર બને બંગલો નહીં. પરીક્ષિત અંકલ હમેશા પોતાની શાનદાર કારમાં ઓફિસે જાય છે, ત્યારે તારા પપ્પા હમેશા પોતાના સ્કૂટર ઉપર જાય છે, પરીક્ષિત અંકલ પાસે જુદા જુદા કેટલાય સુટ્સ, અને શુઝ છે, ત્યારે તારા પપ્પા પાસે શિયાળામાં પહેરવા એક પણ ગરમ કોટ નથી, અને એ બહુ મોટો તફાવત છે બીજું તે જોયું ? નયના આંટી દર રવિવારે બ્યુટી પાર્લરમાં જાય છે, રોજ નવી ફેશનની સાડી પહેરે છે, ક્લબ અને ફિલ્મોનો પણ તેને બેહદ શોખ છે છતાં મેં આજસુધી તારા પપ્પાને નયના આંટીને કેમ પોસાય છે એવો પ્રશ્ન નથી કર્યો એનું કારણ હું જાણું છું એમ થોડો મોટા થયા પછી તને પણ એ બધું સમજાશે, જયારે માણસ પાસે બહુ રૂપિયો આવી જાય છે ત્યારે તે માણસ "બહુ રૂપિયો " બની જાય છે. ટૂંકમાં આપણે જે સ્થિતિમાં છીએ એ વધુ સારું છે બીજાનું જોઈને આપણે એ પ્રમાણે કરવા જઈએ તો કોઈ વાર પસ્તાવાનો વારો આવે, બેટા, જીવનમાં પૈસો નહીં પ્રમાણિકતા, નીતિ, અને સંતોષ હોય એ માણસ સૌથી વધુ ધનવાન છે. એવી ખોટી સરખામણી કોઈ દિવસ કોઈ સાથે ન કરવી ચાલ સુઈ જા હવે મોડું થઇ ગયું છે " આટલું સમજાવી માલવિકા ચિન્ટુના શયન ખડ માંથી બહાર નીકળી.
બીજે દિવસે રવિવાર.
ચિન્ટુ તો સવારમાં તૈયાર થઈને મિત્રો સાથે ક્રિકેટ રમવા નીકળી ગયો.
માલવિકા અને તેના પતિ સુબોધ ઘરમાં એકલાજ હતા.
બીજીવારની ચા સાથે નાસ્તો કરતા માલવિકાએ સુબોધને આગલી રાત્રે ચિન્ટુ સાથે થયેલ વાત કરી.
સુબોધે હસતા હસતા કહ્યું ,"બાળક છે દુનિયાના નીતિ-રીતિ અને વ્યવહારનું એને શું ભાન પડે ? એ સાચો પણ છે અને સ્વાભાવિક રીતે એવી સરખામણી બહારની વ્યક્તિના મનમાં પણ જન્મે ! પણ એને ક્યાં ખબર છે કે પરીક્ષિતની આવક પૈસા રૂપે છે અને મારી આવક લક્ષ્મી છે. પૈસાના ઘણા રૂપ હોય છે, અને ચંચળ હોય છે અને કયારે કેવો રંગ બદલે એ નક્કી નહીં, જયારે લક્ષ્મી એક જ સ્વરૂપે છે અને અચળ છે"
આટલું કહેતા સુબોધ બેઠક ખંડ માં ગયો અને માલવિકા રસોડામાં કામે વળગી
******
ઉપરોક્ત વાતને લગભગ છ એક મહિના વીત્યા હશે.
એક દિવસ સવારે સુબોધે માલવિકાને યાદ અપાવતા કહ્યું," આજે તો સાંજની રસોઈમાં તારે આરામ છે.યાદ છે ને કે આજે પરીક્ષિતના જન્મદિવસ નિમિતે તેના તરફથી યોજેલ પાર્ટીમાં જવાનું છે "
માલતીએ જવાબ દેતા કહ્યું," હા, મને સવારથી જ યાદ છે.પણ મને એક બાબતનું આશ્ચ્રર્ય થાય છે કે જન્મદિવસની પાર્ટીમાં આખા ઓફિસ સ્ટાફ ને ફેમિલી સાથે આમંત્રણ ? અંદાજો તો ખરા કે લગભગ 80 થી 90 જણા એ પાર્ટીમાં થશે વળી હોટેલ પણ ફાઈવસ્ટાર રાખી છે કેટલો ખર્ચ થશે ? થોડા અંગત મિત્રો અને અધિકારીઓને જો ફેમિલી સાથે નિમંત્ર્યા હોત તો ન ચાલત ?
સુબોધે હસતા હસતા જવાબ આપ્યો " માલતી તારામાં અને ચીન્ટુમાં મને કંઈ બહુ ફેર નથી લાગતો.
ગાંડી, અમુક સંજોગોમાં નાના અને નીચેના સ્ટાફને પણ સાચવવો પડતો હોય છે એવી જરૂરત આજસુધી આપણે નથી પડી એ ઈશ્વરનો ઉપકાર છે. હું બરાબર છ વાગ્યે આવી જઈશ તું અને ચિન્ટુ તૈયાર રહેજો,આપણે સાથે નીકળશું. અને હા,તું બઝારમાંથી સારા માંયલો બુકે, અને ગ્રીટિન્ગ કાર્ડ લઈ આવજે "
એટલું કહી સુબોધ ઓફિસે જવા રવાના થઇ ગયો.
*****
સાંજના ચાર વાગ્યા હશે.
માલવિકા વામકુક્ષી કરી રસોડામાં ચા બનાવવા ગઈ.
એવામાં ટેલિફોનની ઘંટડી રણકી રસોડામાંથી બેઠક ખંડમાં આવી માલતીએ ટેલિફોન ઉપાડ્યો.
"હેલ્લો, કોણ બોલો છો ? કોનું કામ છે ?" અણધાર્યા સમયે ફોન આવતા માલતીને આશ્ચ્રર્ય થયું.
" હું ઓફિસેથી સુબોધ બોલું છું.માલતી આજે સાંજની પાર્ટીનો પ્રોગ્રામ કેન્સલ થયો છે અને હું રાત્રે મોડો ઘેર આવીશ એટલે ચિંતા ન કરીશ, તમે રસોઈ કરીને મા-દીકરો જમી લેજો મારી રાહ ન જોતા, હું જમીશ નહીં "
ચિંતિત માલતી એ ગભરાયેલા અવાજે પૂછ્યું " કેમ શું થયું ? તમને તો કંઈ નથી થયું ને ? તબિયત તો સારી છે ને ?"
સુબોધે વળતો જવાબ દેતા કહ્યું, "ચિંતા ન કર હું સલામત છું,પણ ઓફિસમાં થોડી ગરબડ થઇ છે. અમારા ઉપલા અધિકારીઓ સેન્ટ્રલ ઓફિસેથી આવે છે. અત્યારે અમારા બધાજ ઓફિસરોના મોબાઈલ સ્વીચ ઓફ કરાવીને મૂકી દેવરાવતા હોય હું વોશરૂમ માંથી ફોન કરું છું, અને તું અહીં ફોન ન કરીશ,બધી વિગત ફોન ઉપર કહેવાય એમ ન હોય વધુ રૂબરૂ " આટલું કહી સુબોધે મોબાઈલ સ્વીચ ઓફ કરી દીધો
****
રાત્રે લગભગ સાડા નવ વાગ્યે થાક્યો પાક્યો સુબોધ ઘેર આવ્યો. સુબોધના ઘરમાં પ્રવેશતાંજ માલવિકાએ હાશકારો અનુભવ્યો.
ચિંતા અને આતુરતાથી ઘેરાયેલી માલવિકાએ તરતજ પ્રશ્નોની જડી વરસાવતા સુબોધને પૂછ્યું " કેમ આટલા બધા થાકેલા લાગો છો ? શું બન્યું ઓફિસમાં ?પાર્ટી કેમ કેન્સલ થઇ ?
બ્રીફ કેશ યથાસ્થાને ગોઠવતા સુબોધે કહ્યું,"સૌ પહેલા મને એક કપ કડક ચા બનાવી આપ, હું ઘણો થાક્યો છું"
થોડીવારે માલવિકાએ બન્નેની ચા બનાવીને લાવી, ચા પીધા બાદ સુબોધે વિગતવાર વાત કરતા કહ્યું. "પરેલ (વેસ્ટ)માં "નિત્ય-આનંદ "નામની નવી જબરદસ્ત સોસાયટી બની છે. એના બિલ્ડર શ્યામ કુમાર પાસેથી ટેક્સના રી-એસેસમેન્ટ કરી ટેક્સમાં રાહત અપાવી દેવાના વચન સાથે પરીક્ષિતે રૂપિયા સાત લાખની લાંચ માંગી હતી. રકઝક કરતા પાંચ લાખે વાત અટકી.
શ્યામ કુમાર રૂપિયાની ભરેલી સુટકેશ સાથે પરીક્ષિતની ચેમ્બરમાં દાખલ થયો,અને ભરેલી બેગ ખોલીને પરીક્ષિતને બતાવી પણ ખરી. બેગ બંધ કરીને સ્વીકારતી વખતે નક્કી થયેલ પ્લાન મુજબ લાંચ રુશવત ખાતાના અધિકારીઓ ત્રાટક્યા અને પરીક્ષિત રંગે હાથ ઝડપાઇ ગયો.આ પહેલા પણ લગભગ પાંચેક બિલ્ડર, અને કેટરર્સ પાસેથી તેણે રિશ્વત લીધી હતી. તરતજ A.C.B,એ અમારી સેન્ટ્રલ ઓફિસને જાણ કરતા મદદનીશ કમિશ્નર,તથા કમિશ્નર સાહેબ દોડી આવ્યા રંગે હાથ જ જ્યાં પકડાય ત્યાં ઈન્ક્વાયરીની ગુંજાઈશ જ ન રહે ને ? એજ મિનિટે પંચનામું પૂરું થયે પરીક્ષિતને સસ્પેન્સન નો ઓર્ડર પકડાવી દીધો, અને પરીક્ષિતના ડિપાર્ટમેન્ટનો ચાર્જ મને સોંપાયો એટલું જ નહીં પણ A.C.B.ની ટીમ હારોહાર C.B.I (વિજિલન્સ)ની ટીમે પણ તેને ઘેર દરોડો પાડ્યો. એ દરમ્યાનમાં નયના ભાભીને છાતીમાં દુખાવો ઉપડતા તાત્કાલિક નજીકમાં જ રહેતા ડો.પરાગને બોલાવવા પડ્યા.
ફ્રેશ થઈને રાત્રે સુબોધ પરિવાર સાથે ટી.વી.સમાચાર જોઈ રહ્યો હતો એવામાં બ્રેકીંગ ન્યુઝ આવતા પરીક્ષિતની આજસુધીની બધી લીલાઓ નો પર્દાફાશ થયો. સમાચાર જોતાં ચિન્ટુએ માલવિકા સામે જોયું, માલવિકાએ ચિન્ટુના માથા ઉપર હાથ ફેરવતાં કહ્યું,
"બેટા એકવાર તું મને પૂછતો હતોને કે પરીક્ષિત અંકલને આ બધું કેમ પોસાતું હશે ? જો આ એનો જવાબ"
આવતે મહિને એનું આસી.કમિશ્નરનું પ્રમોશન પણ નક્કી જ હતું પણ લોભ અને લાલચથી પોતાનું સર્વસ્વ બરબાદ કરી બેઠો. શાનદાર હોટેલમાં ભવ્ય પાર્ટી આપવાના એના સપના રોળાઈ ગયા અને પોતાના જન્મદિવસે જ એ પોલીસ કસ્ટડીમાં ધકેલાઈ ગયો.આપણું "નામ " કેમ થાય,એની ચિંતા કરવા કરતાં "બદનામ" ન થવાય એની ચિંતા કરવી જોઈએ।"
બેટા,જીવનમાં બે વસ્તુ હમેશા યાદ રાખજે એક તો એ કે "જીવન જીવવામાટે પૈસો જરૂરી છે પણ પૈસો એ જ જીવન નથી સાધન કદી સાધ્ય બની શકતું નથી",અને બીજું એ કે "પૈસો ઘર સુધી આવશે, સ્વજનો સ્મશાન સુધી સાથે આવશે પણ કરેલા કર્મો ભવોભવ સુધી સાથે આવશે તેથી કર્મ કરતા પહેલા હંમેશા ઈશ્વરથી ડરવું "
No comments:
Post a Comment