"સાવકી માં" (Step Mother)

એપ્રિલ મહિનો પરીક્ષાની મોસમ
કોલેજ,યુનીવર્સીટી,અને વિદ્યાભવનો પરીક્ષાના ગંભીર વાતાવરણથી ઘેરાયેલા શિક્ષકો,પ્રાધ્યાપકો અને યુનીવર્સીટીના કર્મચારીઓ સતત માનસિક દબાણ હેઠળ કાર્યરત
ડો.મનહર દેસાઈ યુનીવર્સીટીમાં અંગ્રેજી વિભાગના ડીન,અને પરીક્ષા કમિટીના ચેરમેન હતા.
વિધુર મનહરભાઈ એક 11 વર્ષીય પુત્રી, 9 વર્ષનાપુત્ર,તથા વિધવા વૃદ્ધમાતા સાથે રહેતા હતા.સવારના નવ વાગ્યાથી સાંજના છ વાગ્યાસુધી સતત પ્રવૃત રહી થાક્યા,પાક્યા સાંજે ઘેર આવ્યા તેમના 75 વર્ષીય માતાએ કોફી બનાવી મનહરભાઈને આપી.કોફી પી,અને રાહતનો દમ ખેંચતા રિલેક્ષમૂડમાં ખિસ્સામાંથી પાન કાઢી મોઢામાં મુક્યું,તેવામાં દરવાજે ઘંટડી રણકી
દેસાઈ સાહેબે દરવાજો ખોલ્યો
દરવાજે બે પોલીસમેન આવી ઉભા હતા      

તેમાંના એકે પૂછ્યું "મનહરભાઈ તમે?"
સાહેબે જવાબ આપ્યો, "જી હા,હું મનહર દેસાઈ પોતે "
પોલીસમેને કહ્યું "તમને જમાદાર સાહેબે પોલીસ સ્ટેશને બોલાવ્યા છે ચાલો "
મનહરભાઈ આશ્ચર્યથી પૂછ્યું," મને ? કેમ ? "
વળતા જવાબમાં પોલીસે કહ્યું કે "તમારીસામે પોલીસ ફરિયાદ છે" તેથી બોલાવે છે.
મનહરભાઈએ કહ્યું, "સારું,તમે જાઓ, હું હમણાજ આવું છું "
દેસાઈ સાહેબ જેવો વિદ્વાન અજાત શત્રુ માણસ સાદો,સંસ્કારી,અને નીર ઉપદ્રવીવ્યક્તિ,અને પોલીસ સ્ટેશન?
પ્રોફેસર વિચારે ચડ્યા "આજ સુધી મેં ટ્રાફિકના નિયમનો પણ ભંગ નથી કર્યો નથી કોઈ સાથે વેર,કે દુશ્મની,વિદ્યાર્થી જગતમાં હું અતિ પ્રિય વ્યક્તિ,સમાજમાં મારું ઉચ્ચ માન,સન્માન,અને આજે હું કેવા,અને કોના ગુન્હામાં સંડોવાયો,કે મારે પોલીસ સ્ટેશને હાજર થવું પડે છે,? મારી સાતપેઢીમાં કોઈ,પોલીસ સ્ટેશન,કે કોર્ટના પગથીયા નથીચડ્યા,કે નથી તેમના દફતરે અમારા નામ નોંધાયા"
આવું વિચારતા પોલીસ સ્ટેશન આવીપહોંચ્યું  મનહરભાઈ દાખલ થયા.
સામેજ જુનવાણી લાકડાના ટેબલ,અને ખુરશી ઉપર લીમડાનાવૃક્ષની છાલ જેવા સુક્કા,બરછટ ચહેરાવાળો  જમાદાર,બન્નેપગ ખુરશીપર ચડાવી ટૂંટિયુંવાળીને બેસેલો તેની જીણી,ફિક્કી,પીળીપડેલી આંખ,આર્થિક ભીંસ,અને કુટુંબ કલહની ચાડી ખાતા હતા. હોઠના ડાબા છેડે સળગતી ખાખીબીડી લટકતીહતી.
 મનહરભાઈ તે ટેબલ પાસે જઈ ઉભારહ્યા,
જમાદાર સાહેબે ત્રાંસી આંખે તેની નોંધ લીધી અને બેસવા જણાવ્યું
 ખુરશી ઉપર બેસતા મનહર ભાઈએ પૂછ્યું," સાહેબ,હું મનહરભાઈ દેસાઈ આપે મને બોલાવ્યો ?"
જમાદારે ઉંચે જોઇને જવાબ આપ્યો, હા. "તમારી સામે પોલીસ ફરિયાદ છે "
પોલીસ ફરિયાદ? મારી સામે ? કોણે કરી છે ? ઉદ્વેગભર્યા સ્વરમાં દેસાઈ સાહેબે પૂછ્યું
"થોડી વારબેસો, હમણાજ સાહેબ આવશે એટલે બધું સમજાઇ જાશે" જમાદાર બોલ્યા
ફરીયાદીની ફરિયાદ અરજીમાં લખેલી વિગત સરખાવતા જમાદારે પૂછ્યું
"તમે,કોલેજમાં માસ્તર છો?" સાંભળતા જ દેસાઈ સાહેબનો ગુસ્સો સાતમે આસમાન પહોંચ્યો પણ સ્થળ અને પરિસ્થિતિ જોઇને તેણે  વિચાર્યું કે સત્તાપાસે શાણપણ ન ચાલે તેથી માત્ર ડોકું ધુણાવી હકારમાં જવાબ વાળ્યો
જમાદારે બીજો પ્રશ્ન પૂછ્યો ક્યાં રહો છો ? સરનામું ?
સાહેબે કહ્યું "મમતા" સાર્વજનિક દવાખાનાપાસે,ગોપીપુરા, સુરત
"મમતા? હૃદય પત્થર જેવું અને મકાનનું નામ મમતા ?" તેમ બોલીને જમાદારે ખંધુ હાસ્ય કરીને પાસે  ઉભેલ બે પોલીસકર્મીઓ સામે આંખ મીચકારી
કોઈ રીઢા,અભણ,અબુધ,ગુન્હેગાર જેવો તિરસ્કૃત વ્યવહાર પોતાની સામે થતા દેસાઈ સાહેબને લાગી આવ્યું જીવનમાં આવું અપમાન કદી સહન ન કરનાર દેસાઈસાહેબને થયું કે ધરતી માર્ગઆપે તો સમાઈ જાઉં તેવી મનોસ્થિતિમાં ગુસ્સા અને શરમથી લાલઘુમ થઈ ગયેલ દેસાઈ સાહેબે ગુસ્સો ગળી ખાધો

થોડીજવારમાં પોલીસ સ્ટેશનના કમ્પાઉડમાં એક જીપ આવી ઉભી રહી અને તેમાથી ઇન્સ્પેકટરસાહેબ ઉતરી,સડસડાટ પોતાની ચેમ્બરમાં દાખલ થઇ ગયા.
જમાદાર ફરીયાદીની ફરિયાદ અરજી લઇ ઇન્સ્પેકટરની ચેમ્બરમાં જઈ અરજી આપી,
સાહેબે અરજી વાંચી અરજીને બાજુમાં મુકતા મનમાં હસીને ધીમેથી બોલ્યા"સાલો,શું કળીયુગ આવ્યો છે ?"
તેણે જમાદારને પૂછ્યું, "ફરીયાદી ક્યા છે ? " FIR દાખલ કરી ?"
જમાદારે કહ્યું,"ના FIR હજુ દાખલ નથી કરી ફરિયાદીને આવતીકાલે આ સમયે અહીં બોલાવ્યો છે તે દરમ્યાન આરોપીની આજે  ઉલટતપાસ કરી શકાય તેમાટે તેને અત્રે બોલવેલ છે.
ઇન્સ્પેકટર સાહેબે કહ્યું "સારું,આરોપીને અંદરમોકલો "
જમાદારે દેસાઈ સાહેબને ઇન્સ્પેકટરની ચેંબરમાં જવા સૂચવ્યું દેસાઈ સાહેબ અંદરપ્રવેશ્યા
 ઈન્સ્પેકટરે તેની સામું જોઈ બેસવા સુચવતા હાથની નિશાની કરી.
તેજસ્વી ચહેરાઉપર વિદ્વત્તા,અને ગંભીરતા,મોહક,પ્રતિભાશાળી વ્યક્તિત્વ ધરાવતા દેસાઈસાહેબને જોઇને
ઇન્સ્પેકટર જીણીઆંખે તેને ટીકી ટીકીને જોતા કશુંક વિચારવા લાગ્યા ઘણી મથામણપછી તેનીયાદદાસ્ત સતેજ થઇ અને એકજ શ્વાસે પૂછ્યું
 "તમારું નામ પ્રો,મનહર,સારાભાઇ દેસાઈ? મૂળ રાજકોટના વતની ?
1960 ના ગ્રેજ્યુએશન બેચના ધર્મેન્દ્ર કોલેજના વિદ્યાર્થી ? "
કોઈ પ્રખરજ્યોતિષી જેમ કપાળ જોઇને ભૂત,ભવિષ્ય ભાખી દે તેવી રીતે ઇન્સ્પેકટરનાપ્રશ્નોથી પ્રોફેસર અચંબો પામી વિસ્મયભરી નજરે જોતારહ્યા પોતે ન વિચારી શક્યા કે આટલી નજીકથી,અજાણ્યો પોલીસ ઓફિસર તેને કેવી રીતે ઓળખી શક્યો ?તેઓ વધુ મુંજાયા,છતાં હિમતથી જવાબ આપ્યો,
"જી સર,આપ સાચા છો,પણ માફ કરજો હું આપને નથી ઓળખી શક્યો "
"અરે,મનહર,તેં મને ન ઓળખ્યો ? હું ભાલચંદ્ર વિનાયકરાય ઓઝા તારો બચપનનો જીગરી દોસ્ત " ક્હેતાજ
ઇન્સ્પેકટર ઉભા થઈને પ્રોફેસરને ભેટ્યા બન્નેની આંખો હર્ષાશ્રુથી છલકાઈ ગઈ.
વર્દીનું ગૌરવ અને પોતાનું  સ્ટેટ્સ જોયા વીના,એક પોલીસઅધિકારી આરોપીને ભેટતા જોઈ  જમાદાર  મુંજાયો પોતાની ઉદ્ધતાઈ યાદઆવતા કંઈક કાચું કપાઈ ગયું છે તેવો  તેને  ખ્યાલ આવ્યો
પ્રોફેસર બોલ્યા અરે,તું ભાલુ ? પણ તું તો,,, વ ,,કી,,લ, ,,?"
ઈન્સ્પેકટરે હસતા હસતા જવાબ આપ્યો,"હા,તું સાચો છે,તું B.A.થઈને મુંબઈ M.A.નું કરવા ગયો અને હું લો નું કરવા અમદાવાદ ગયો,પણ તું તો મને જાણે છે,મને કાયદાની કલમ ભારે પડવા લાગી અને હું નપાસ થતા પોલીસ સબ ઇન્સ્પેકટરની સીધી ભરતીનું ફોર્મ ભરી સિલેક્ટ થયો અને PSI બનીગયો કાળોકોટ પહેરીને જે કરવાનું હતું તે ખાખી કપડામાં શરુ કર્યું
અચાનક વાતને વળાંક આપતાપ્રોફસરેકહ્યું " દોસ્ત,દોસ્તી દોસ્તીની જગ્યાએ છે અને કાયદો કાયદાની જગ્યાએ,આજે હું દોસ્ત તરીકે મુલાકાતી બનીને નહી,પણ,એક આરોપી તરીકે હું પોલીસ અધિકારી પાસે હાજર થયો છું મારી સામેની ફરિયાદ થયાનું સાંભળતા મારા હૃદયનાધબકારા વધીગયા છે પ્લીઝ,પહેલા મને તે  વિષે કહો "
ઈન્સ્પેકટરે હસતા હસતા કહ્યું"હૃદયના ધબકારાવધે છે ત્યાંસુધી સારું છે,પણ જો તું ફરિયાદસાંભળીશ,તો હૃદય જ બેસી જશે. મનહર,તારી સામેનીફરિયાદ હું મારે મોઢે તનેનહી કહી શકું હું તને બચપનથી જાણું છું તારાપરનાઆક્ષેપો કહેતા મારીજીભ નથીઉપડતી,આ લે.તારીફરિયાદ તું જાતેજ વાંચી લે " એમ કહીને ફરિયાદનીઅરજી,પ્રોફેસરના હાથમાં આપી
પ્રોફેસરે અરજી લઇ વાંચવી શરુ કરી થોડી વાંચી હશે ત્યાજ તેનીઆંખમાંથી આંસુ વેહવામાંડ્યા
પૂરી અરજી વાંચી "આ બધું ખોટું છે બનાવટ છે"તેમ કહીને પ્રોફેસરે રીતસર ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડવા લાગ્યા
થોડીવારે ઈન્સ્પેકટરે તેને સાંત્વન આપતા કહ્યું"મનહર હું જાણું છું,કે આ ફરિયાદ ખોટી છે તું ચિંતા છોડી દે, હું બધું હેમખેમ પાર પાડી દઈશ "એટલું બોલી જમાદારને બોલાવી ચા-પાણીની વ્યવસ્થા કરવા કહ્યું
ચા પીધા પછી ઈન્સ્પેકટરે કેલેન્ડરતરફ નજરફેરવી કહ્યું " મનહર કાલે શનિવાર,અને પછી રવિવાર છે એક કામ કર,તું રવિવારે ઘેર આવ આપણે સવારનું ભોજન સાથે લેશું મનહરભાઈ એ સહર્ષ નિમંત્રણ સ્વીકાર્યું બાદમાં ઈન્સ્પેકટરે કહ્યું કે"આ ફરિયાદ તું લઈ જા,તે તું તારા હાથે જ ફાડી નાખજે,હું ફરિયાદીને જોઈ લઈશ "  એટલું ખાસ ધ્યાન રાખજે કે તારા સંતાનો ને આ બાબતે કશી ગંધ ન આવવી જોઈએ,એટલું કહી ડ્રાઈવરને સુચના આપી કે "સાહેબને જીપમાં ઘરસુધી મૂકીઆવો "
જતા જતા પ્રોફેસરને પોતાની વૃદ્ધમાતાનો વિચારઆવ્યો,કે "જો તે આ બાબત જાણશે તો કલ્પાંતકરશે, આ ઉમરે આવો જબરો ઘા જીરવી નહી શકે તેથીતેને સત્ય હકીકતથી વાકેફ ન કરતાં  જુઠું બોલવું પડશે "
ઘેર પહોંચતા જ વૃદ્ધ માં એપૂછ્યું,"બેટા શું હતું ?તું કોઈ ગુન્હામાં તો નથી ફસાયોને ?"
" ના,મા એવું નથી પોલીસવાળા ખોટે સરનામે અહીં આવી ચડ્યા હતા,ભળતા નામને કારણે તેઓનીભૂલ થઇ ગઈ હતી" ફિક્કું,કૃત્રિમહાસ્ય,મોઢાપર લાવી પ્રોફેસરે જવાબ આપ્યો .
રાત્રે જમી પરવારીને મા-દીકરો એકજ બેડરૂમમાં કાયમ સુતા હોય તેમ સુઈ ગયા.
ઘણી કોશિશ છતાં મનહરભાઈને ઊંઘ ન આવી,ઓશીકાનીઆડશમાં રાત આખી મોઢું દબાવી રડતારહ્યા
ક્યારેક તેના ધીમા ડુસકા પણ બહાર આવી જતા હતા.વૃદ્ધ માં પણ પડખા ફેરવતી આખી રાત જાગતી રહી, પુત્રનીપીડા તે જોતી હતી,ધીમા ડુસકા,સાંભળી તેને ખાત્રીથઇ કે વાત જરૂર કંઈક ગંભીર  છે
બીજે દિવસ શનિવાર હોય બાળકો સવારમાં શાળાએ જવા નીકળીગયા તે દરમ્યાનમાં વૃદ્ધ મા એ પુત્રને પૂછ્યું " બેટા,હું જાણું છું કે ગઈકાલે તે સાચી વાત મારાથી છુપાવી તું જુઠું બોલ્યો છે તું મને સત્ય હકીકત કહે  કે તારી સામે શું અને કેવી પોલીસ ફરિયાદ છે ?"
હવે મનહરભાઈનું હૈયું હાથ ન રહ્યું તેઓ મા ને ખભે માથું મૂકી રડીપડ્યા અને કહ્યું
" હા, મા સાચું છે, તને આ ઉમરે આઘાત સહન નહી થાય તે બીકે હું જુઠું બોલ્યો હતો, લે, આ ફરિયાદનો કાગળ તું જ વાંચી લે " એમ કહેતા,મનહર ભાઈએ ફરિયાદની અરજી મા ના હાથમાં મૂકી
મા એ વાંચવી શરુ કરતાજ મા ની આંખમાંથી પાણી ટપકવા માંડ્યા,અરજી પૂરી વાંચતા મા પોકે પોકે રડી પડી,દીવાલ સાથે માથું અફળાવતા બોલી "હું આ વાંચવા જીવી? કોઈ નહી ને ઘરના જ ઘાતકી બન્યા ?"
મનહરભાઈએ સાંત્વન આપતા કહ્યું," હા માં એમ જ બન્યું છે,પુત્ર ન હોય તો દુખ થાય છે,પુત્ર હોય, અને અવસાન પામે તો વધુ દુખ થાય છે,પરંતુ પુત્ર હોય,અને તે "કપૂત"પાકે તો તેનાથી મોટું દુખ દુનિયામાં બીજું કોઈ નથી હોતું" મા  જે કુહાડી ઝાડને કાપે છે તેનો હાથો ઝાડના તે જ લાકડામાંથી બન્યો હોય છે,
ઘરના જ ઘા કરે પરાયા ઘાવ રૂઝાવે તું ચિંતા ન કર મારો જુનો મિત્ર અહીં પોલીસ અધિકારી છે તેણે મને બધું પારપાડી દેવાનું વચન આપ્યું છે. "
                                                   *************************
હા,સાચું છે મનહર ભાઈના નવ વર્ષના પુત્ર મિલને પિતા સામે પોલીસમાં ફરિયાદ નોધાવતી અરજી આપી હતી. તે આ પ્રમાણે હતી.
" માનનીય પોલીસ અધિકારી સાહેબ ,               

મારા મમ્મીને ગુજરી ગયે લગભગ પાંચેકવર્ષ થયા હશે ત્યારથી મારા પિતાશ્રી,પ્રોફ,દેસાઈ વિધુરજીવન ગાળે છે તાજેતરમાં મારી જાણમાં આવવામુજબ તેઓ પુનર્લગ્ન કરી "સાવકી મા" ઘરમાં લાવવા માંગે છે.
મને સમજ છે તે મુજબ સાવકી મા સંતાનોને સગી મા જેટલો પ્રેમ ન આપતા,મારઝૂડ કરે છે, ઘરકામ કરાવે છે, અને શારીરિક ત્રાસ પણ આપે છે વળી જો સાવકી મા ઘરમાં આવશે તો મારા પિતાનો પ્રેમ અને તેની લાગણી તેના તરફ ખેંચાઈ જતા તેઓ પણ અમારા ઉપર ધ્યાન નહી આપે જો ખરેખર મારા પિતા બીજા લગ્ન કરશે તો હું ઘર છોડીને નાસી જઈશ,અને મારી11વર્ષીયબહેન ઝેર પી ને આયખું ટૂંકાવશે અમારી સુરક્ષા કરવી શહેર પોલીસની ફરજ હોય હું તમને યોગ્ય બંદોબસ્ત કરી અમને સુરક્ષાપૂરી પાડવા વિનંતી કરુંછું 
 લી.મિલન દેસાઈ
 ******
બીજે દિવસ રવિવારે ઇન્સ્પેકટરના નિમંત્રણ મુજબ દેસાઈ સાહેબ તેને ઘેર ભોજન માટે ગયા.
ઘણા વર્ષો પછી અચાનક જ મળી ગયેલા બાળગોઠીયાઓ શાળા-કોલેજના સંસ્મરણો યાદકરી વાગોળ્યા
ભોજન પૂરું કર્યા બાદ ઈન્સ્પેકટરે,સિગરેટનો ઊંડો દમ ખેંચતા કહ્યું"મનહર,હું મારી ધારણામાં ખોટો પડ્યો છું,
ગઈકાલે સાંજે તારાપુત્રને મેં પોલીસ સ્ટેશને બોલાવેલો,તેની કેફિયત જાણ્યાબાદ મને એમ લાગ્યું કે તારો પુત્ર મિલન આ કિસ્સામાં વિલન નથી. તું જ વિચાર કે માત્ર નવ વર્ષના માસુમ અને નિર્દોષ કિશોરને સાવકીમા  એટલે શું ? તેની ખબર પડે ? મને એમ હતું કે આડોશ-પડોશનીમહિલાઓ,કે મિત્રો,અથવા ટી,વી,
સીરીયલો,કે ચલચિત્રોની તેના માનસપર ઊંડી અસર હશે અને તે કારણે તેનામગજમાં આવું ભૂત ભરાયું હશે પરંતુ તેવું કશું નથી મેં તેની મનોવૈજ્ઞાનિક ઢબે પૂછપરછ કરતા તેણે જે કહ્યું તે સાંભળીને હું  હેરત પામી ગયો
તેના જણાવ્યા પ્રમાણે આવી ભ્રામક અને,ડરામણી બાબતો તેને તેના મોસાળ પક્ષેથી કહેવાયેલી છે.
તેના કહેવાપ્રમાણે બાળકોના મગજમાં એવુંપણ ઠસાવાયું છે કે જો તમારા પિતા બીજાલગ્ન કરશે તો સાવકીમા  તમને ભીખ માંગતા કરીદેશે અને તે કારણે તારા સંતાનો એ સાવકીમાનો વિરોધ આ રીતે કર્યો છે
કમાલ છે યાર ! પોતાની દીકરીનું  કુદરતી મ્રત્યુ થયું હોય તેના સંતાનો મા વિના રખડી પડશે તેવો વિચાર કરવાને બદલે,જમાઈ બીજી પત્નિ કેમ કરે ? તેવું વિચારે છે ? "
"મનહર,દરેક સ્ત્રીમાં માતૃત્વ અને લાગણીનો એક ખૂણો ઈશ્વરે સુરક્ષિત રાખ્યો હોય છે જે સ્ત્રીઓ,નિ:સંતાન હોય છે,તેઓ અનાથ આશ્રમમાંથી બાળકોને દત્તક લે છે તેવા બાળકો માટે તો મા,અનેબાપ બન્ને "સાવકા " જ હોય છે ? છતાં તેઓને પ્રેમથી ઉજેરી,સંસ્કાર અને શિક્ષણ આપે જ છે ને ?
વાત રહી ભીખ મંગાવવાની,તો"સાવકી મા" આવે તો જ ભીખ માંગવી પડે એવું નથી,સગો બાપપણ ભીખ માંગતા કરીશકે છે. ઘડીભર તું ધારી લે કે,યુવાનીમાં વિધુર થતા તું તારું દુખ,અને ગમ ભૂલવા શરાબને રવાડે ચડીગયો અને તેનીપાછળ પર-સ્ત્રીગમન પણ જો શરુ થયું તો શરાબ-અને સુંદરીમાં તારા પૈસા વેડફાતા સંતાનોએ ભીખ જ માંગવી પડે કઇ સદીમાંજીવે છે આ લોકો?કેટલી નબળી,હિન અને નીચ માનસિકતા છે  ?
મનહરભાઈ બોલ્યા "ભાલુ, તું સાચો છે,મને તો પહેલેથી જ આ ખ્યાલ હતો.મારા વિધુર થયાના છ મહિનામાં મારી અને મારા પરિવાર ઉપર તેઓએ જાસુસી ગોઠવી દીધી હતી કે રખે અમે બીજા લગ્નની કોઈ પેરવી તો નથી કરતાને? બાળકોના કુમળામગજમાં સતત આ પ્રકારનું ઝેર રેડતા તેઓ પણ શંકાશીલ બની ગયા છે"
હશે,મારું જીવન તો આમને આમ પૂરું થયું પણ મારી હયાતીમાં કે ત્યારબાદ જો આ બાળકોને મોસાળ પક્ષેથી આવુ જ શિક્ષણ અને સમજ આપવામાં આવશે તો તેઓનું ભવિષ્ય મને ધૂંધળું દેખાય છે. "
સમાજની વિચિત્રતા જુઓ લોકોના સંકુચિત માનસ કેટલા લોકોનું ભવિષ્ય કુંઠિત કરી માસુમ,ભૂલકાઓને ઘરનાજ ઘાતકી બનાવે છે.
"તારીવાત સાચી છે મનહર,પણ તું ચિંતા ના કરીશ હું ધીમે ધીમે બધું સંભાળી લઈશ.માજી ને કહેજે ચિંતા ન કરે,અને જે બન્યું છે તે ભૂલીજાય " ઈન્સ્પેકટરે મનહરભાઈને જતા જતા સાંત્વનઆપ્યું
મનહરભાઈ ભાંગેલ હૈયે ભારે પગે ઘર તરફ જવા રવાના થયા.
*******
*
*
સ્વ લિખિત "મોગરાની મહેક" પુસ્તકમાંથી