સત્યમેવ જયતે

તાજેતરમાં મેં મારા બેન્કિંગ કેરિયરના બે અનુભવો શેર કર્યા હતા.આજે એક વધુ રસપ્રદ અને ઘૃણાજનક સત્ય ઘટના રજૂ કરું છું. 

1995થી 2000 દરમ્યાન હું ધોરાજી તાલુકાના મોટીપરબડી ગામ ખાતે શાખા પ્રબંધક તરીકે હતો.

મોટી પરબડીથી બે કિલો મિટર દૂર આવેલ તોરણીયા ગામ કે જ્યાં નાના ગામમાં કોઈ બેન્કિંગ સેવા ઉપલબ્ધ ન હોય એ ગામ પણ અમને દત્તક તરીકે મળેલું  જેથી  ત્યાંનો બધો બેન્કિંગ વ્યવહાર મોટી પરબડીની શાખા એથી થતો.તોરણીયામાં થોડા વસવાયા કુટુંબને બાદ કરતા બધીજ વસ્તી દરબારોની હતી.તેઓના પાક ધિરાણનો વહીવટ પરબડી બેંકમાં થતો. 

મેં બ્રાન્ચનો હવાલો સંભાળ્યા પછી તોરણિયાનાં કેટલાક ગ્રાહકોના અનિયમિત બેન્કિંગ વ્યવહાર અને N.P.A. ને હિસાબે પાકધિરાણ મંજુર ન કરી ખાતા બંધ કરી દેવાની ફરજ પાડી હતી,આમ એ ગામમાં એક અસંતુષ્ટ જૂથ ઉભું થયું તેઓએ ફરી બેન્ક સાથે વ્યવહાર જોડવા માટે ગામના આગેવાન અને કહેવાતા સમાજસેવકનો સંપર્ક સાધી મારી પ્રાદેશિકી કચેરીના વડાને ફોન ઉપર ફરિયાદ કરી અને મારી વિરુદ્ધ બેફામ આક્ષેપો કર્યા 

આગેવાને એ ગ્રુપના સભ્યોને આશ્વાસન આપતા કહ્યું કે "આ સાહેબની બે દિવસમાં બદલી કરાવી દઈશ" 

 આ બાજુ પ્રાદેશિક વડા ફરિયાદ સાંભળી ચોંકી ગયા અને અસંતુષ્ટ જૂથને ફોન ઉપર આશ્વાશન આપી તપાસ કરવાની બાહેંધરી આપી.બીજે દિવસે પ્રાદેશિક મેનેજર શ્રી Kaushik  Oza  સાહેબનો મારા ઉપર ફોન આવ્યો અને પોતે  મળેલી ફરિયાદની જાત તપાસ માટે અમુક દિવસે આવે છે એવું જણાવી અને અસંતુષ્ટ જૂથના સભ્યોને પણ હાજર રહી રજુઆત કરવાની સૂચના પાઠવી 

નિશ્ચિત દિવસે શ્રી ઓઝા સાહેબ પધાર્યા જૂથના લોકોની રજુઆત સાંભળી ત્યારબાદ મેં લોન મંજુર ન કરવાના કારણો સાથે દસ્તાવેજી પુરાવા રજૂ કરતાં સાહેબે મારા નિર્ણયને વ્યાજબી ઠેરવ્યો અને જતાં જતાં જૂથના આગેવાનને કહેતા ગયા કે "આ સાહેબ બે દિવસ નહીં હવે પુરા બે વર્ષ અહીં જ રહેશે તમે એમને ત્રણ વર્ષથી ઓળખો છો હું એને તેર વર્ષથી ઓળખું છું." આમ સામાન્ય રીતે ત્રણ વર્ષે બદલી થતી જગ્યા ઉપર મને સાડા પાંચ વર્ષ રાખતા સાહેબે કહ્યું " આ ગામ આવા જ મેનેજરને લાયક છે "

*****

આટલેથી સંતોષ ન થતાં અસંતુષ્ટ જૂથના સભ્યો એ સમયના ધોરાજી વિસ્તારના ધારાસભ્ય અને દબંગ ગણાતા રાજનેતા સ્વ.વિટ્ઠલ ભાઈ રાદડિયા પાસે ફરિયાદ લઈ પહોંચ્યા સરકારી ખાતામાં અને સ્થાનિક બેંકોમાં વિટ્ઠલભાઈની ધાક હતી. શ્રી રાદડિયા સાહેબે એમને સાંભળ્યા પછી કહ્યું કે"તમે જો એ મેનેજર વિરુદ્ધ 

1 અનિયમિતતા અને ફરજમાં બે દરકારી, 2 ગ્રાહકો પ્રત્યે ઉદ્ધત વર્તન,3 લાંચ લેવાની આદત કે 4 શિથિલ ચારિત્ર્ય એ પૈકીની કોઈ એક બાબતે એની વિરુદ્ધ સાબિતી લઈ આવો એટલે હું એના ગાભા પોટલાં ઉપડાવી દઇશ. જૂથના સભ્યોએ કહ્યું "સાહેબ એમ તો ઈ ક્યાંય ઝપટે ચડે એમ નથી છતાં કોશિશ કરશું" 

        આટલી વાત થયા પછી જૂથના સભ્યોએ ખુબ વિચાર કર્યા બાદ ગામડાની એક આધેડ વિધવાનો સંપર્ક કરી,પૈસાની લાલચ આપી સમજવતા કહ્યું કે " એક નિશ્ચિત દિવસે એ બાઈએ સિલાઈ મશીનની લોનના બહાને  સાંજે પાંચ વાગે જયારે બેંકમાં ગ્રાહકો ન હોય એ વખતે મેનેજરની કેબીનમાં જઈ ઔપચારિક વાત બાદ પોતાની જાતે પોતાનું બ્લાઉસ ફાડી નાખી બુમરાડ મચાવવી,અમે બધા એ સાંભળી  દોડી આવી મેનેજરને બહાર કાઢી હિસાબ સમજશું"

આવા ખટપટિયા અને રાજકારણીય ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં એક અંગત હિતેચ્છુ રાખવો જરૂરી બને છે જે આવા સંજોગોમાં ગુપ્તચર તરીકે પણ સેવા આપે. એ રીતે મારા એક હિતેચ્છુ (સ્વ,) દવેભાઈએ બપોરે ત્રણ વાગે મારતી મોટર સાયકલે આવી ઉપરોક્ત માહિતી આપી કહું કે " સાહેબ, બેંકનું કામકાજ ત્રણ વાગે પુરૂ થઇ જતું હોય તમે નીકળી  જાઓ નહીતો ફસાઈ  જશો" 

જવાબ દેતાં મેં કહ્યું "દવે ભાઈ એમ રણછોડ બનીને હું ભાગું એમ નથી.પડશે એવા દેવાશે"

નિશ્ચિત સમયે એ મહિલા બેંકમાં પ્રવેશે એ પહેલાં હું મારી કેબીન છોડી બેન્કિંગ હોલમાં સ્ટાફની વચ્ચે જઇ બેસી ગયો. 

થોડીવારે મહિલાએ પ્રવેશતાં કેબિનની અંદર મેનેજરને ન જોતા  પૂછ્યું " સાહેબ નથી ?"

મેં જવાબ દેતા કહ્યું "શું કામ છે ?"

મહિલાએ ઉત્તર વળતા કહ્યું " મારે સિલાઈ મશીનની લોન જોઈતી હોય એમને મળવું છે "

જવાબમાં મેં કહ્યું " હું જ મેનેજર છું,એમ કહીને લોન અંગે જરૂરી તૈયાર છાપેલું લિસ્ટ એમના હાથમાં આપતા કહ્યું " આટલા કાગળો તૈયાર કરી લઈ આવજો પછી આગળ વધશું "

મેનેજરને બધા સ્ટાફ વચ્ચે બેસેલ જોતા એની  મેલી મુરાદ બર ન આવતા મહિલા ગભરાઈ ઘર ભણી જવા ઉઠી બહાર ઉભેલા અસંતુષ્ટો  નિરાશ થઇ  ઘર ભેગા થઇ  ગયા.

એમ કહેવાય છે કે "ગામડાના લોકો ભોળા હોય છે" આ ભોળાઓનો નમૂનો.

******